Galatasaray kurucusu Ali Sami Yen’in 1959 öncesi şampiyonluklar konusunda Fenerbahçe’nin tezlerini destekleyen yazısını hatırlarsınız. O belge Şehir Üniversitesi arşivinden çıkmıştı. Yine aynı yerde, bu defa Türk futbolunun meşhur ekibi “Black Stockings” yani Siyah Çoraplılar’a dair bir gazete kupürü bulduk. Fenerbahçe’nin kuruluşunu bu takıma dayandırıp 1899’a çekmeye çalışan bakış açısının ne kadar yanlış olduğunu, burada verilen isimlerden çıkartmak mümkün… Fenerbahçe’nin kuruluş tarihi 1907’dir ve kurucuları da bellidir. Fenerbahçe tarihinin mübalağa ve mugalataya ihtiyacı yok. Posterlerimizden kimseyi çıkartmadığımız gibi, kimseyi eklemiyoruz da… İşte Siyah Çoraplıların hikayesi… Keyifli okumalar…
Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu
Siyah Çoraplıların Hikayesi
Eski futbolcularımızın hepsi bu sporun merakına teşvik edilmeden aşılanmışlardır. Memleketimizde ilk önce futbol Rugby oynanmıştır. Bu spor evvela İzmir’de sonra İstanbul’da mahdut bir zaman için tatbik edilmiştir. Türk müntesipleri pek azdır, hatırlarda kalanı İçerenköylü Osman Pehlivandır (Tamburacı olan değil). Rugby’yi hemen Football Association, yani bugünkü futbol takip etmiştir. Bize ilk defa maç seyretmek fırsatını vermiş olan, oyunlarını gıpta ve hayranlıklarla seyretmiş olduğumuz eski üstatları hatırlamak kadirşinaslığını göstermek zamanı gelmiştir. Futbolcu çağlarının üzerinden yarım asır geçmiş olan bu sporcularımızdan ancak on-on beş kadar mümessil kalmıştır.
Kendilerinin Sunderland müsabakası münasebetiyle, sporsever halkımıza tanıtılmalarını düşünerek, hissettiğim bu lüzumdan birkaç arkadaşa bahsettim. Bu fikre sarılmaları beni teşvik etti.
Arkadaşlarımızdan Şevket Davran onlar nezdlerinde bir röportaj yaparak futbolu nerede gördüklerini ve bu spora nasıl başladıklarını tespit etti. Bu suretle futbolumuzun tarihini en salahiyetli ağızlardan öğrenmiş oluyoruz. Diğer bir arkadaşımız, Adnan Fuat Aral bu hatıraları toplayarak bir broşür halinde neşretmek hizmetini üzerine aldı.
Bu kıymetli müessis futbolcularımızın içinden bilhassa ikisi idari işlerde, çok hizmet etmişlerdir. İlk teşkilatı yapan “League”i (futbol birliğini) kuran, nizamnamesini yapan, İttihad Spor Kulübü’nü (Union Klub) bugünkü Fenerbahçe kulübünü tesis eden ve orada Türklerle İngilizler arasında bir spor bağlılığı vücuda getiren avukat Mister Henry Pears ile, bıkmadan çalışmış olan Mister James LaFontaine’in ve Fuat Bey’den sonra kaptanımız Horace Armitage’ın hatıralarını toplamak ve onları da halkımıza tanıtmak zevkli bir vazife olurdu. Ne yazık ki üçünü de kaybetmiş bulunduğumuzdan onları saygıyla yad etmekle iktifa edeceğiz. Bu kıdemli üstatlarımızın içinde ilk Türk futbolcusu Fuat Hüsnü futbol mazimizin kıymetli bir hatırasıdır. Futboldan maada tenis, kriket, avcılık, golfda da temayüz etmiş ve bahriye zabiti olmak dolayısıyla, deniz sporlarıyla da uğraşmıştır.
Fuat Hüsnü Kayacan ve Arkadaşları
Fuat Hüsnü’yü takiben, 1901 senesinde başka Türk gençleri de futbol oynamak teşebbüsünde bulunmuştur. Teşkil ettikleri “Black Stocking” (Siyah Çorap) takımının fahrî reisliğine ediplerimizden Ali Ferruh Bey’i ve reisliğine de tanınmış sporcularımızdan Selman ve Melih Açba’nın babaları Dr. Rasim Paşa’yı getirmişlerdir.
Kırmızı beyaz takımda Hasan Fuat, Şevki (eski bisikletçi ve fabrikatör), Kemani Nuri Duyguer (şimdi konservatuarda), Mehmet, Hanende Hafız Mustafa, Topçu Zabiti Cevdet (1914 Cihan Harbi’nde şehit olmuştur), Osman (Harbiye nezaretinde idi. Şimdi emeklidir. Moda’da oturur), Udi Ali, Muallim Mazhar (Galatasaray’ın ilk takımında müdafii)… İsimlerini saydıklarım takım halinde 08.11 1901’de bir resim çektirmişlerdir (Bu resim Galatasaray Spor müzesindedir)
Takımın kurucusu, umumi katip ve umumi kaptan Robert Kolej lisan muallimlerinden Reşat Danyal Bey idi. Kendisi zamanının kürek şampiyonu idi. Kulübün katipliğini Hicaz Demiryolu İdaresi mensuplarından Neşet Bey, futbol kaptanlığını Fuat Hüsnü yapıyorlardı.
Saydığım zevatta maada, takıma: Mehmet Ali, Neşet, Emcet, Filozof Rıza Tevfik, Ercüment, Thalis, Paçko, Marko ve Jan Popoviç de iltihak etmişlerdi.
İlk ve Tek Maç
Bu futbol takımı o zamanki bir Rum takımına karşı yaptığı tek maçta 5-1 mağlup oldu. Şeref sayısını Fuat Bey yapmıştı. Bu maç hakkında Fransızca Servet gazetesi takdir edici bir makale yazınca, mevzu üzerinde derhal duruldu. Zaptiye nazırı Şefik Paşa bu genç teşekkülü, ikinci bir maç yapmasına meydan vermeden, Kuşdili karakolu komiser muavini Azmi Efendi delaletiyle dağıttı. Reşat Danyal Bey İran’a gönderildi. Azadan Fuat Kadıköy ve Moda kulüplerinde (Bobi) ismi altında bir müddet oynadıktan sonra merhum Mazhar Hoca ve Nuri Bey ile birlikte 1905’te teşekkür eden Galatasaray’ın idmanlarına katıldılar. Fuat Hüsnü Galatasaray’da kaptanlık ettikten sonra futbolu bıraktı ve Fenerbahçe kurucuları arasında yer aldı.
Görüyoruz ki bu ilk teşebbüsten sonra maçlara devam ederek kalburun üstünde kalabilen tek oyuncumuz Fuat Hüsnü’dür. Onun için kendisini ilk Türk futbolcusu olarak tanıyoruz.
Kurulmasıyla dağılması bir olan Black Stockings’ten sonra aynı gayeye sarılan ve zamanının darbelerine dağılmadan dayanan ilk Türk kulübümüz de Galatasaray olmuştur.
Ali Sami Yen / Siyah Çoraplıların Hikayesi
Ali Sami Yen, yazısında 1904 yılındaki Kadıköyspor‘u da saymış.
Üst Sıra, Soldan Sağa : Grigoriadis, Moiz, Vasilyadis, Daruci, Henry Pears, Yorgo
Alt Sıra, Soldan Sağa : Todori, Horace Armitage, James LaFontaine, Fuat Hüsnü Kayacan, Toto, Kimon