Fenerbahçe tarihinin hâmisi Dr. Rüştü Dağlaroğlu‘nun 1954-1955 yıllarında Akşam gazetesinde yayınlanan ve 1957 kitabının öncülü olarak yazılarını kıymetli büyüğümüz Müzdat Dağlaroğlu‘nun müsaadesiyle sitemizde yayınlıyoruz. Huzurlarınızda “Canlı Yapraklar – XVII” : 1924 yılından geliyor.
Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu
Spor Tarihimizden Canlı Yapraklar – XVII
Paris Olimpiyatları’ndan sonra milli takımımız hemen yurda dönmedi, şimal memleketlerinde uzun bir turneye çıkıp hususi, temsili ve milli birçok maçlar yaptı. Bu arada 3, 4 ve beşinci milli maçlarımız bu turne esnasında Baltık denizi kıyılarında oynanmış ve Finlandiya, Estonya ve Litvanya milli takımlarına karşı yapılan bu maçlarda 3 kıymetli galebe temin edilmiştir. (Şimal Turnesi) adı altında şöhret bulan bu 3 maç milli maçlarımız arasında türlü bakımlardan cidden enteresan safhalar arz ederler.
Bu maçlardan birincisi 17 Haziran 1924 Pazar günü Helsinki’de Finlandiya milli takımına karşı oynanmıştır. Finlandiya için seyirci rekoru kırılan bu maçta Fin halkı Türklere karşı tahmin olunamayacak derecede sevgi ve hürmet göstermiş ve müsabaka da pek samimi bir hava içinde oynanmıştır. O gün, sahadaki Fin bandosu Türk milli marşı olarak:
“Ey vatan ey ümmü müşfik biz de şadan olalım,
Din ve millet uğruna haydi kurban olalım…” şarkısını çalmıştı.
İkiye karşı dört golle kazanılan Türkiye – Finlandiya maçında takımımızın 4 golünü de kaptan ve merkez muhacim Zeki (Sporel) atmıştır.
Estonya milli maçı 19 Haziran salı günü Tallin’de oynandı. Bu maçta da seyirci rekoru kırılmıştır. Estonya halkının takımımız aleyhinde yaptığı çok kaba ve çirkin tezahürat arasında fevkalade asabi cereyan eden bu maçta Cafer, Nihat ve İsmet gözlerini yumup pek sert ve şedit oynamak mecburiyetinde kalmışlardı… İkinci devre ortalarına kadar berabere devam eden bu maç hasmın şeref golüne karşı sırasıyla Sabih, Bedri, Zeki ve yine Zeki’nin golleriyle 4-1 kazanıldı.
Futbolcularımızın Tallin’de bir koğuşta ve ot minderler üzerinde yatırılmış olmaları Estonya’daki kötü hâtıraların ölçülerinden biridir.
Litvanya milli maçı 22 Haziran 1924 cuma günü Kaunas’ta oynanmıştır. Burada da seyirci rekoru kırılmış, fakat Litvanya halkı Estonyalılar gibi kaba davranmamıştır. Bu maç da (1) e karşı kaptan Zeki’nin 3 şahane golüyle 3-1 kazanılmıştır.
Görülüyor ki, şimal turnesi millî futbol takımımız için cidden kıymetli ve şerefli bir hâtıra teşkil ediyor. Ay Yıldızlı forma ilk defa şimal memleketlerinde muzaffer olmuş ve bu büyük hâtırayı 2nci ve 3üncü zaferler de yine oralarda takip etmiştir.
Ayrıca, 32 senelik milli takım tarihinde üst üste 3 galebe yalnız bu seyahatte elde edilmiş bir başarıdır.
Şimal turnesinin parlak bilânçosu konusunda (Fenerbahçe) ismini ön plânda zikretmek ancak ve sadece tarihi bir hakikati tekrarlamak olur, kanaatindeyiz.
Filhakika; Fenerbahçe kulübü bu üç maçı oynayan kadrolara her defasında 6-7 oyuncu vermiştir. Takımımızın 3 maçta, ceman yekûn, attığı 11 golün hepsini de yine Fenerliler atmışlardır. Ayrıca ve yine bu Şimal turnesinin enteresan hâtıraları içinde tek bir futbolcumuzun bir maçta 4 gol atması gibi müstesna bir hâtıra da saklıdır. Filhakika; milli takımımızın ilk galibiyet maçında atılan dört golün kâmilen aynı futbolcu tarafından kaydedilmesi tam 30 senedir bir eşi yaşanmamış yüksek bir başarı olarak futbol tarihimizde yer almış bulunuyor. Bu büyük hâtıra, Fenerbahçe’nin cidden büyük evladı Zeki Sporel’e nasip olmuş fevkalâde bir şereftir.
Şimal turnesinin 3 maçında atılan 11 golün 9 unu tek başına kayda muvaffak olan Zeki Sporel aynı zamanda milli takımımızın gol kıralı olarak da tarihe geçmiş bir Fenerbahçelidir. Onun kuvvetle sahibi bulunduğu (milli takım gol kıralı) unvanını (bir milli maçta en çok gol atan futbolcu) titriyle de süslemiş olması ve bu şerefi tam 30 yıldan beri şahsına münhasır kılmış bulunması Türk futbol tarihinde hem kendisi ve hem de mensubu olduğu Fenerbahçe Spor Kulübü için muhakkak ki övünülmeğe değer bir hâdise olarak yaşayacaktır.
Zeki Sporel’in Türk futbolundaki bu çok şerefli ve müstesna mevkiini ona ilahî bir mükâfat olarak kabul etmek de yerinde olur. Filhakika; futbolu terk ettiği 20 yıldan beri bıraktığı boşluk bir türlü doldurulamamış olan milli takımımızın bu müstesna kaptan ve merkez muhacimi, 30 seneden beri kırılamamış fevkalade rekorlarıyla da futboldaki o yüksek kudret, maharet ve kabiliyetinin daima yaşayacak muazzam abidesini Ay Yıldızlı forma üzerinde kurmuş bulunmaktadır.
İşte, yukarıdaki fotoğraf milli takımımızın tarihte ilk galibiyeti olan Finlândiya maçından önce, 17 Haziran 1924 Pazar günü, Helsinki sahasında alınmıştır.
Sağdan itibaren: Baytar Kamil, İsmet, Muslih, Cafer, o gün şimşek gibi şütlerle 4 harikulâde gol atan takım kaptanı Zeki, Nedim, Nihat ve Altaylı Hamit. Oturanlar; yine sağdan: Hamid, Ali, Sabih ve Bedri’dir. Soldaki iki sivil ise; Futbol Federasyonu reisi Yusuf Ziya (Öniş) ve olimpiyat kafilesi veznedarı merhum Otomobil Nuri’dir
(Gelecek resim ve yazı; Altınordu’nun 32 yıl önce Nedim, Kara Cemil, Refik Osman, Baltalimanlı Faik, Balıkçı Tevfik, Baron Feyzi ve Kelle İbrahimli son meşhur kadrolarından biri bir ecnebi maçından önce Taksim stadyumunda…)
Rüştü Dağlaroğlu – 17 Temmuz 1954 – Akşam Gazetesi