Fenerbahçe tarihinin hâmisi Dr. Rüştü Dağlaroğlu‘nun 1954-1955 yıllarında Akşam gazetesinde yayınlanan ve 1957 kitabının öncülü olan yazılarını kıymetli büyüğümüz Müzdat Dağlaroğlu‘nun müsaadesiyle sitemizde yayınlıyoruz. Huzurlarınızda “Canlı Yapraklar – XLVI” : 1913 yılından geliyor.
Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu
Spor Tarihimizden Canlı Yapraklar – XLVI
Fenerbahçe – Galatasaray futbol maçları yurdumuz için bugün her hangi iki kulübün karşılaşmaları olmaktan çıkmış ve en muazzam sportif hâdiseler mahiyetini kazanmıştır. Bu büyük hususiyetin sebebi iki kulübümüz arasındaki şiddetli ve ezeli rekabettir.
Futbol tarihimize geçen ve kökleşen bu rekabetin öyle müspet neticeleri görülmüştür ki milli takımımız defalarca yalnız bu iki kulüp mensupları arasından seçildi.
1905 yılında Galatasaray Mektebi Sultanisi beşinci sınıf talebeleri tarafından kurulan Galatasaray 1906’da beş on genç tarafından bin bir müşkülâtla temelleri atılıp bir yıl sonra teşekkül eden Fenerbahçe arasında ilk seneler hiç bir rekabet bahis konusu olmamış, hatta Türk olarak yalnız kendilerinin bulunduğu liglerde gayri Türk ve gayrimüslim rakiplere karşı bu iki kulübümüz birbirlerine destek olmuşlardır.
1913 senesi nihayetine kadar devam eden bu müddet içinde iki kulübümüzün yaptıkları 8 maç mütemadi Galatasaray galibiyetleriyle neticelenirken bu karşılaşmaları seyre gelenler parmakla sayılacak kadar azdılar… Nihayet, 22 Aralık 1913 te Fenerbahçe ilk defa olarak Galatasaray’ı yenmiş ve renkleri sarı-siyah ve sarı-beyaz iken sarı-kırmızı ve sarı-lâciverde çevrilen bu ilk iki Türk kulübü arasında muvazene teessüs edip artık rekabet devri başlamıştır.
Geçen hafta neşrettiğimiz ve sayısı 144 olan Fenerbahçe-Galatasaray maçları listesi tetkik olunca görülecektir ki, iki kulübümüz, aralarında teessüs eden bu muvazeneden sonra, zaman zaman birbirlerine karşı kesin üstünlükler de sağlamış bulunmaktadırlar. Meselâ; Fenerbahçe’nin Galatasaray’ı ilk defa yendiği 22 Aralık 1913 maçından sonra, bir beraberlik ve bir Galatasaray galibiyeti yaşanmış fakat ondan sonra sarı-lâcivertliler için üstünlük devri başlamıştır. 1915’den 1924 senesi başına kadar devam eden bu 9 yıl içinde yapılan 21 maçın 15’ini Fenerbahçe kazanmışken Galatasaray ancak 4 maçta galip gelmiştir. Bir müsabaka beraber bitmiş, bir maç da Fenerbahçe galipken yarım kalmıştır.
Bu devrede Galatasaray’ın 22 sayısına mukabil Fenerbahçe 60 gol atmış bulunmaktadır. Bu devrenin, işaretlenmeye değer bir hâdisesi, Fenerbahçe’nin birinci sınıf 7 oyuncusunu kadrosuna ilhak etmek suretiyle kuvvetlenen Altınordu’nun, birkaç sene için, Fenerbahçe – Galatasaray rekabetini ikinci plâna düşürmesi ve bunun yerine Türk futbolunda Fenerbahçe-Altınordu rekabetinin doğma ve yaşanmasıdır.
Yine bu devrenin bilhassa son yıllarında Fenerbahçe’nin Galatasaray’a karşı aşikâr bir teknik üstünlük sağladığı da görülmüştür. Bunun başlıca sebebi memleketimiz futbolunda cem’i oyun sisteminin ilk defa olarak Fenerbahçe takımında ve bu yıllarda teessüs etmiş olmasıdır…
Futbol tarihimizin meşhur Zeki – Alâeddin kombinezonu bu yıllara rastladığı gibi muavin ve müdafaa oyuncularının asli vazifelerinin topu her ne şekilde olursa olsun defetmekten ziyade hücum hattını beslemek ve bu hat elemanlarına müsait pozisyonlar hazırlamak olduğu da yine ilk defa olarak bu senelerde ve Fenerbahçe takımında görülmüştür. Her müdafaa gibi; Galatasaray defansı da mükemmelen işleyen ve desteklenen bu kombinezonun bertaraf edilebilmesi hususunda 3-4 yıl için büyük zorluk çekmişti.
1924 senesinde bir taraftan Altınordu’nun dağılması, diğer taraftan Galatasaray’ın toparlanması ve memleketimiz için ilk defa olarak ecnebi bir antrenöre sahip olması Fenerbahçe -Galatasaray rekabetini yeniden ve bu sefer daha şiddetle doğurmuştur. Galatasaray’ın bu toparlanmasına mukabil, Fenerbahçe’nin yeni kurulan futbol federasyonuyla ihtilâfa düşüp liglerden çekilmesi ve dolayısıyla, bir taraftan maç kabiliyetini kaybederken diğer taraftan kıymetli elemanlarının da futbolu terk etmeleri Galatasaray’a bir üstünlük temin etmiştir. Bu üstünlük 1924 Martından 1929 sonbaharına kadar 5 buçuk sene sürdü. Bu müddet içinde yapılan 13 karşılaşmanın (8)ini Galatasaray (1)ini Fenerbahçe kazanmış, 3 maç beraberlikle neticelenmiş ve bir müsabaka da iki taraf berabere iken yarım kalmıştır. Fenerbahçe’nin 10 golüne Galatasaray bu devrede 28 golle mukabele etmiştir. Fenerbahçe bu devre içinde 30 Nisan 1926’dan 29 Kasım 1929’a kadar tamam 43 ay Galatasaray’ı hiç yenememiştir. Bu tarihlerde Galatasaray takımı, müdafaa hatları bakımından, memleketin en kuvvetli teşekkülü halinde yaşıyordu.
Fenerbahçe, 1929 son baharından itibaren durumunu düzeltme ve üstünlüğü tekrar elde etme yoluna girdi. Bunda, antrenör merhum Necmeddin Çakar’ın hassasiyetle üzerinde durduğu muntazam antrenman sistemi ikame edilişinin rolü birinci derecededir. Bu üstünlük Macar Schveng ve İngiliz Elliot gibi antrenörlerin de tesirleriyle Mayıs 1939’a kadar 10 yıl sürmüştür. Bu müddet içinde yapılan 29 maçın 16’sını Fenerbahçe ve ancak (3)ünü Galatasaray kazanmış, 8 maç berabere bitmiş, iki maç da, birinde Fenerbahçe galip, diğerinde berabere iken yarım kalmıştır. Yine bu devre içinde 1 Mart 1935 ten 1 Mayıs 939’a kadar, tam 50 ay Galatasaray Fenerbahçe’yi hiç yenememiştir.
Galatasaray’ın, 10 yıl gibi uzun bir müddet üstünlüğü rakibine bırakmasında 1933’de kurulan (Ateş – Güneş) kulübünün de rolü olmuştur. Galatasaraylılar tarafından kurulan Güneş, 1935’ten itibaren Galatasaray’ın bazı kıymetli futbolcularını kadrosuna almak suretiyle onu darbelemiş ve bu hal, netice itibariyle, Türk futbolunda bir zaman için Fenerbahçe – Galatasaray rekabetini zayıflatıp Fenerbahçe – Beşiktaş rekabetinin doğma ve Türk futbolunda nâzım rol oynamaya başlamasında amil olmuştur.
1939 ile 1942 Mayıs ayları arasında tam 3 senelik bir devre Galatasaray’ın lehinedir. Bu devrede yapılan 21 maçtan 12’sini Galatasaray, 5’ini Fenerbahçe kazanmış, 3 maç beraber bitmiş, bir maç da Fenerbahçe galipken hakem tarafından tatil olunmuştur. Galatasaray kulübü bu sıralarda hücum hattını hariçten Selâhaddin, Cemil, Buduri ve Sarafim gibi kuvvetli elemanlarla takviye etmişti. Fenerbahçe ise, bilâkis, mektepli futbolculara değer veriyordu. İşte, mektepli futbolcuların kulüplerle alâkalarını kesmek mecburiyetinde bırakılmaları bu devrenin başına rastladığından Fenerbahçe kulübü, rakibinin aksine olarak, bu karardan pek mutazarrır olmuştur. Şurası da dikkate değer ki, Fenerbahçe-Galatasaray maçları tarihinde en çok karşılaşma bu devreye rastlar. 36 ayda 21 maç yapılmıştır.
Talebe sporcuların kulüplerle alâkalarını kesme mecburiyetinin 1942 ortalarında kaldırılması Fenerbahçe’nin durumunu düzeltmiş ve 1946 sonuna kadar 4 buçuk yıl rakibine yeniden üstünlük sağlamasını mümkün kılmıştır. Bu devre içinde yapılan 18 karşılaşmadan 7’sini Fenerbahçe, birini Galatasaray kazanmış, 9 maç beraberlikle bitmiş, bir maç da berabere durum da yarım kalmıştır. Yine bu devrede, 7 Mayıs 1942’den 1 Aralık 1946’ya kadar tam 56 ay Galatasaray Fenerbahçe’yi hiç yenememiştir.
Galatasaray’ın, 56 aylık fasıladan sonra Fenerbahçe’yi yendiği 1 Aralık 1946’dan itibaren bir muvazene devrinin başladığı ve zamanımıza kadar devam ettiği görülür. Filhakika; o tarihten bugüne kadar iki ezeli rakibin yaptıkları 31 maçtan 12’sini Galatasaray, 9’unu Fenerbahçe kazanmış, 10 maçta da iki taraf berabere kalmışlardır. Yine bu müddet içinde tarafların birbirlerine attıkları gollerde de bir muvazene vardır. Galatasaray 38, Fenerbahçe 35 sayı yapmışlardır.
Bu son devrenin sevinç veren tarafı artık yarım kalmış hiçbir maç yaşanmamış olmasıdır. Bunun böyle devamı temenni olunur.
(Gelecek resim ve yazı Pera Club’un mütareke devirlerindeki çok enteresan bir fotoğrafıdır.)
5 Şubat 1955 – Rüştü Dağlaroğlu – Akşam Gazetesi
Fenerbahçe Tarihi 