Yolduz Spor Kulübü’nün kuruluşu, Finlandiya’da yaşayan Türk-Tatar topluluğu tarafından yapılmış olan girişimlerden biridir.
Finlandiya’da yaşayan Türk-Tatar toplumunun kökeni 1860’larda Rusya’nın Volga-Ural bölgesinden gelen tüccarlara dayanmakta olup büyük kısmı Nijninovgorod vilayetinin Sergeç ilçesindeki Mişer Tatar köylerinden gelmişlerdi.
İlk Tatar göçmenlerinin ticari başarıları, diğer köylerin de Finlandiya’ya göç etmelerine neden olmuştu. 1870-1920 yılları arasında Nijni Novgorod’da yaşayan tüccarlar Finlandiya’ya göç etmişlerdi. Burada dini ve kültürel cemiyet, spor kulübü, müzik grubu meydana getirmek gibi çeşitli faaliyet ve girişimlerde bulundular.
Yolduz Spor Kulübü de Finlandiya’da yaşayan Tatarlar için bir araya gelip etkinlikler yapma, birlik ve beraberliği sağlama konusunda önemli bir araçtı. Kulübün kuruluş hikâyesi şöyleydi:
1930’lu yıllara gelindiğinde Finlandiya’ya göç eden Tatarların ikinci nesilleri büyümüştü. Akranlarının çoğu gibi spora ilgi duymaktaydılar. 1934 yılında Terijoki’de kurulan Altın Orda takımı da bu doğrultudaki ilk girişimdi. Ancak daha sonra çeşitli nedenlerle bu takım dağıldı ve bir daha bir araya gelmedi. Altın Orda Futbol Takımı’nın dağılmasının temel nedeni olarak, girişimin plansız yapılmasını gösterebiliriz. Sağlam bir yapıya sahip ve sürdürülebilir bir teşkilatlanma yapısının oluşamaması kulübün varlığının kalıcı olmamasına sebep olmuştu. Buna rağmen Finlandiya’daki Tatar-Türk toplumunun ilk sportif girişimi olan kulüp, hem kendi varlığını ilerleyen zamanlarda tekrar canlandırma umudunu korurken hem de kendinden sonraki sportif girişimler için bir örnek olmuştu.
Altın Orda Futbol Takımı’nın tekrar kurulabileceği düşüncesi ve bu bağlamda bir futbol takımı kurma olgusu, bir spor örgütlenmesinin kurulmasını da mümkün kılmıştı. Yine Tatarların kurum ve kuruluşlarından olan kültür cemiyetinin [1] tüzüğünde de sportif faaliyetlere ilişkin ayrı bir madde yer alıyordu. Bu amaçla bir de spor komitesi kuruldu.
Nitekim İkinci Dünya Savaşı süresince sportif faaliyetler askıya alınmış, savaşın bitişi ile beraber de yeniden canlandırılmıştı. Genç Tatarlar bu süreçte çeşitli Fin takımlarında futbol oynamışlardı. Fakat Fin takımlarında sadece yeteneklerini veya çalışmalarını göstermek oynamaları ve formayı alabilmeleri için yeterli olmuyordu.
Spor Cemiyeti’nin 50. yıl dönümünde konuşma yapan Akif Ali’ye göre Fin antrenörler ve oyuncular Tatar oyuncuları sahalardaki varlığından rahatsızdılar. Bu durum da Tatar oyuncuların daha alt seviyelerde kalıp kendilerini geliştirememelerine yol açıyordu. Bununla beraber Tatar oyuncuların üst lig ve seviyelerde oynama arzusu vardı. Bu da bir anlamda Tatar oyuncuların kurulacak bir Tatar takımı için birleşmelerine, daha fazla aidiyet ve temsil etme duygusunu hissetmelerine sebep olmuştu.
Birleşmeye karar verilmesiyle beraber Finlandiya’daki en iyi iki takıma karşı maç yapmaya karar verdiler. İlk maç Erotuomarikerho kulübü sahasında, ikincisi ise Helsinki Toverit Kulübü’nün sahasında oynanmıştı. Skorlar Fin takımları lehine 4-2, 3-2 olacak şekilde sonuçlanmış olsa da Tatar takımı oyuncuları birlik ve beraberlik duygusunu yaşatabilmiş ve artık resmi olarak kendi spor kulüplerinin kurulma arzusunu dile getirmişlerdi.
Kulübün kuruluş toplantısı ise 28 Ağustos 1945 Cumartesi günü Helsinki’de Albertinkatu adresindeki topluluk binasında yapıldı. Gündemde Yolduz Spor Kulübü’nün ayrı bir organizasyon olarak oluşturulması vardı. Toplantıda tartışmalar eksik olmadı. Bir azınlık spor kulübü kurmanın devlet ve halk nezdinde göze batacağına ilişkin görüş toplantıda üzerinde tartışılan konulardan biriydi. Spor kulübünün kültür cemiyetine bağlı kalmasını savunanlar Tatarların sosyokültürel olarak ayrışmamasını, kültür cemiyetinin Tatarları temsil eden güçlü ve merkezi bir otorite olmasını amaçlıyorlardı. Şayet Tatarlar ayrı organizasyonlar meydana getirirse; odak noktalarından sapıp, birlik ve beraberliklerini kaybedebilirlerdi. Sonuç olarak kongre kulübün ayrı bir organizasyon olarak kurulmasına karar verdi.
Tatar diasporasının genç futbolcularında birkaçı; Hamid Hairedin, Hairulla Safkan, Veli Ahmed Ali, Munir Salah, Zeki Ali, Mensur Salah, Tahir Arifcan, Halit Samaletdin, Selim Bedretdin ve Ahmedshan Hassan idi.[2]
Kulübün ilk başkanı olarak Veli- Ahmed Ali seçildi. 1945 yılının sonunda kulübün tüzüğü Fin kuruluşları siciline kaydedildi.
Bu takımda yalnızca Tatar oyuncuların bulunması da kulübün özelliklerinden biriydi. Yolduz Spor Kulübü yalnızca futbol değil tenis, ping-pong, buz hokeyi, binicilik, dans gibi sporlara da yöneldiler.[3]
Fakat Genç Tatarlar futbol dışında da farklı spor branşlarıyla ilgilenmeyi deneseler de bazı sporlarda çeşitli sorunlarla karşılaştılar. Bu sorunlar diğer sporların Tatar gençleri arasında futbol kadar popüler olmaması ve Finlandiya ikliminin her sporu rahatlıkla yapmaya elverişli olmamasıydı.
Tatarlar bir süre buz hokeyi ile ilgilenseler de hem maddi koşullar hem de doğa şartları bu sporu yapmalarının önünde engel oldu. 1940 ve 1950’lerde hokey genelde sokak pistlerinde oynanıyordu. Şiddetli soğuk taraftarların maça gelmesini zorlaştırıyordu. O dönemde hokey kıyafetlerinin imal edildiği malzemenin ithalatı bakanlık iznine bağlıydı. Sopalar sık sık kırılıyor ve yenilerinin yurtdışından sipariş edilmesi gerekiyordu. Tüm bu sebepler Yolduz Spor Kulübü’nün, buz hokeyine eğilmekten vazgeçip, daha hafif kıyafetlerle oynanabilen futbola odaklanmasına neden oldu. Bu duruma rağmen kulüp, buz hokeyinde Lotfi Nasib ve Rashid Hakimsan gibi önemli başarılara imza atmış[4] sporcuları barındırmıştı.
Spor kulübünün faaliyetleri haricinde önemli bir husus olarak Tatarların Finlandiya’daki teşkilatlanmalarında yer alan dini ve kültür cemiyetinin faaliyetlerinin de oyuncuların kendilerinden, ailelerinden ve üye aidatlarından gelen bağışlarla yürütülmekteydi. Cemiyetin ekonomik durumu iyileştikçe, spor kulübü de mali yardım almaya başlamıştı.
Yolduz Spor Kulübü yurtdışında da çeşitli etkinlikler düzenledi. Tatar gençleri kış sporlarına teşvik etmek için kulüp her yıl Pajulahti Spor Koleji’ne bir gezi düzenliyordu. Kolejde kapalı buz pateni pisti, tenis kortu ve kayak pistleri bulunuyordu.
Kulüp çatısı altında hem kendisini kanıtlayıp hem milletini temsil etme fırsatı yakalayan önemli sporcular mevcuttur. Bunlardan en önemlisi Finlandiya’da yılın futbolcusu ödülünü alıp kendisini ulusal çapta kanıtladıktan sonra bir sezon Beşiktaş formasını da giymiş olan Atik İsmail’dir.[5]
Sonuç olarak; Yolduz Spor Kulübü, Tatar tüccarların Finlandiya’ya göç etmesiyle birlikte Tatar toplumunu bir arada tutmak ve temsil etmesini sağlamak amacıyla kurulan organizasyonlardan en önemlilerindendir.
Talha Enes Yüksek
Kaynakça
- KÜÇÜK Evren, (2012), Yolduz Spor Kulübü,‘’ Finlandiya’da Türk-Tatar Toplumu’’, ‘’Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’’, Sayı:8
- Leinonen, Kimmo: Koulukatu Sankarit, Tampere Hokey Tarihi 1928-1965 . APALI, 2014.
- BİNARK Naile, (2020), Finlandiya’da Yaşayan Kazan Türkleri.
- ‐TRT, Özütürk Belgeseli, Avrupa’da Unutulan Türk Kavimleri Gün Işığına Çıkıyor, Ku‐manlar, Karaylar, Tatarlar, Yapım‐Yönetim: Neşe Sarısoy Karatay, İstanbul 2007.
- İLTALEHTİ Gazetesi, ‘’Ekip, hayal bile edilemeyecek EC gümüşünü kutladı – Atik İsmail değerli hediye saatini mağazada çok düşük bir ücret karşılığında Sattı’’, Erişim 19 Şubat 2024, https://www.iltalehti.fi/jalkapallo/a/2016101122443307
- YLE; ‘’Heidi Komulainen Kuopio Konseyinden Ayrılıyor ve Yerine Atik İsmail Geliyor’’, Erişim 19 Şubat 2024, https://yle.fi/a/3-7207093
- BELAYEV Ramil, ‘’Finlandiya’daki Tatar Diasporası: Entegrasyon ve Koruma Konuları’’, Helsinki: Helsinki Üniversitesi, Dünya Kültürleri Bölümü, Akademik Tez, 2017.
- KÜÇÜK Evren, Türkiye-Finlandiya İlişikleri 1917-1980, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
[1] Finlandiya’daki Tatarlar bulundukları bölge ve şartlar gereği birçok cemiyet kurmuşlardı. Bunlardan en önemlileri ise günümüzdeki adı Finlandiya İslam Cemiyeti (Suomen Muhammettilainen Seurakunta) olan cemiyettir. Bu cemiyet Helsinki’de teşkilatlanmış olup, Ord. Prof. Dr. Sadri Maksudi Arsal tarafından tüzüğü hazırlanmıştır. Bu tüzükle beraber Finlandiya hükümeti, Finlandiya İslam Cemiyeti’ni tanımıştır.
[2] Ramil Belayev, ‘’Finlandiya’daki Tatar Diasporası: Entegrasyon ve Koruma Konuları’’, (Helsinki: Helsinki Üniversitesi, Dünya Kültürleri Bölümü, Akademik Tez, 2017), syf.144
[3] Evren Küçük, ‘’ Finlandiya’da Türk-Tatar Toplumu’’, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:8, 2012, syf.12.
[4] Lotfi Nasib, Finlandiya’da Buz Hokeyi Aslanı olarak anılmaktaydı. Bu şekilde anılmasının sebebi ise 1985 yılında Buz Hokeyi Alanları listesinde kendine yer bulmuş olmasıdır. Buz Hokeyi Aslanları listesi de Finlandiya Buz Hokeyi Müzesi’nde sergilenmektedir. Lotfi Nasib’in başarılarında ise altı Finlandiya şampiyonluğu ve iki kere de Dünya Kupası’nda forma giymesi bulunmaktadır. Rashid Hakimsan ise buz hokeyi şampiyonasında dört altın madalya kazanmış olup, uluslararası düzeyde hakem olarak liyakat nişanı almıştır.
[5] Atik İsmail; Finlandiya’nın 18 yaş altı milli takımının tahmin edilmeyen bir şekilde 1975 Avrupa Şampiyonası’nda gümüş madalya alan kadrosunda yer almaktaydı. Finlandiya finalde rakibi İngiltere’ye karşı kaybetmişti. 1978 yılında HJK Helsinki’de 22 maçta 20 gol atarak gol kralı oldu ve Finlandiya’da yılın futbolcusu ödülüne layık görüldü. Aktif futbolculuk kariyerini ardından teknik direktörlük, siyaset ve yazarlık yapmıştır. Tatar Türklerinin en bilindik isimlerinden biri olmasının bir nedeni de aslında bu şekilde farklı farklı alanlarda hep kendini göstermesidir.
Fenerbahçe Tarihi 