Etiket: Galatasaray

Lefter Hayat’ta

Haluk Kılıç ağabeyin arşivindeki Hayat dergilerinden şahaneler çıkmaya devam ediyor: Lefter Küçükandonyadis Hayat’ta!

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Lefter Küçükandonyadis

1953 yılının ılık bir ilkbahar günüydü. Fransa’nın Akdeniz kıyısındaki sayfiye şehri Cannes, hareketli günlere girmişti. Festival Sarayının önünde kalabalık kaynaşıyor, yerli ve yabancı birçok kimse festivale katılmak için gelen artistleri görmeye çalışıyordu. Bu sırada kalabalığı yaran “Nice” plakalı bir araba tam sarayın önünde durdu. Otomobilden iki genç adam inip merdivenleri tırmandılar. Az sonra meşhur Amerikalı film yıldızı Jane Russell ile karşı karşıya konuşuyorlardı. Onlardan biri senelerdir sarı-lâcivertli forması ile futbol sahalarında alkışlanan Fenerbahçeli Lefter, diğeri de Nice Kulübünün ikinci başkanı idi.

Altıncı Cannes Film Festivali o gün başlamıştı. Aynı günün öğleden sonrası, Lefter sahildeki plâjlardan birinde pazar günü oynayacakları maçı düşünmekteydi…

“1952-1953 mevsiminde, yakında (Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası) münasebetiyle karşılaşacağımız Nice takımında oynamıştım.” diyen Lefter Küçükandonyadis sözlerine şöyle devam etti:

“Futbola karşı ilk alakayı yedi yaşında duymuştum. O günden bu yana durmadan topla oynadım. İlk olarak Büyükada Gençlik Kulübüne intisap etmiştim. Daha sonra bunu Taksim Kulübü takip etti. O sıralarda henüz on beş yaşımda olduğum için kulüpler buna itiraz eder, ben ise sahte lisansla maçlara çıkardım. 1943 de asker oldum. Harp yıllarında bulunduğumuz için Diyarbakır’daki askerliğim dört yıl sürdü. 1947 yılında tekrar İstanbul’a dönmüştüm. O sene çok sevdiğim Fenerbahçe Kulübüne transfer oldum. Sırası gelmişken hemen herkesin sorduğu bir suali cevaplandırayım. Fenerbahçe’ye girişime Galatasaray’ın sol beki Ruhi kadar, Müslim Bağcılar’a vermiş olduğum söz sebep olmuştu. 1952 yılında önce İtalya’nın Fiorentina, oradan da Fransa’nın Nice Kulübüne transfer olmuştum, Bu iki sene içinde Avrupa’da yabancı formalarla sahaya çıktım. 1954 yılında tekrar çok sevdiğim Fenerbahçe Kulübüne döndüm.”

51 defa milli formayı giymiş olan Lefter Küçükandonyadis, doğup büyüdüğü Büyükada’da oturmaktadır. Net bir günlük programı yok, Sabahları kuvvetli bir kahvaltı yaptıktan sonra antrenman için Fenerbahçe Stadı’na iner. Çalışma olmadığı günler ise açık yeşil Chevrolet’sine atlayıp İstanbul’da gezintiye çıkar. Kendisi için enteresan olan şeylerin başında balık avlamak geliyor. Meşhur futbolcu bu merakını şöyle izah etti:

“Umumiyetle amatörler için balık tutmak bir dinlenme vasıtasıdır. Fakat bu benim için tamamıyla aksi. Balık tutarken bile, maç saatini düşünüyorum.”

Lefter’in diğer hobby’si de Christ-Craft motoruna atlayıp, Marmara’da yalnız başına saatlerce dolaşmaktır.

“Bütün maçlarım benim için bir heyecan kaynağı olmasına rağmen en enteresan ve zorlu bulduğum karşılaşma; Varşova’da Polonya Milli Takımını Mehmet Ali’nin gölüyle 1-0 yendiğimiz maçtır. Budapeşte’de oynadığımız Csepel maçı da zevkli bir mücadele halinde geçmişti.”

1926 yılında Büyükada’da doğan Lefter’in, Aliki ve Ruhla isimli iki küçük kızı var. İkisi de bir zaman babalarının okuduğu ilkokulda okuyorlar. Lefter her ikisini de birbirlerinden ayırt edemeyecek kadar seviyor. Hatta sınıfta onlarla birlikte bir ders boyunca oturup geçmiş günlerini hatırladığı bile oluyor.

Lefter Küçükandonyadis’in bu seneki Milli Lig hakkındaki fikri şöyle:

“Bu sene formsuz durumdayız. Geçen yılki gibi hızlı başlayamadık. Biraz lâkayt oynamaktayız. 38 maçı çıkartmak kolay değil. Muhakkak ki düzeleceğiz, fakat bunun şampiyonluğumuza mâni olmasını istemiyorum.”

Lefter bütün takım arkadaşlarını ve bu arada Basri ve Recebi örnek futbolcular olarak gösteriyor.

Kendisi bugüne kadar bütün Avrupa’yı karış karış dolaşmış. En beğendiği ülke İsviçre. Daha sonra Montecarlo ve Nice. “Buraları hakikaten yaşanılacak yerler” diyor.

Lefter yazısını bitirmeden evvel kendisinin başından geçen enteresan bir hadiseyi nakletmek yerinde olacak, Bu hâdiseyi şöyle anlattı:

“İtalya’dayken küçük bir Topolino otomobilim vardı. Antrenmanlardan sonra atlar, yeni tanımaya başladığım Fiorentina şehrini dolaşırdım. Yine böyle bir gezinti esnasında idi. Az önce virajı hızla dönmüş, tramvay yoluna çıkmıştım. Bu anda, iliklerime kadar titrediğimi hissettim, Zira önümdeki tramvay ani bir fren yapmıştı. Birden kendimi onun üstünde buldum. Arabayı geri vitese takıp harekete getirmem bir an meselesi olmuştu. Hâdise yerini hemen terk etmeliydim. Öyle de yaptım. Bu sırada vatman beni tanımış olacak “Lefter, Lefter kaçma ben de Fiorentinalıyım. Otomobilinin tamponunu al da öyle git” diye bağırıyordu. Hakikaten benim arabanın ön tamponu tramvaya takılıp kalmıştı… Onu sonradan tramvay idaresine giderek aldım!…”

Hayat Dergisi – 1959

Röportaj: Semiral Bilbaşar – Fotoğraflar: Mahmut Küçük

17 Ocak 2024
Müjdat Yetkiner Röportajı

Kıymetli büyüğümüz Sibel Kurt, yıllar boyunca Fenerbahçe resmî dergisinde yaptığı röportajları kendi web sitesinde (SibelKurt.org) topladı. Yüksek müsaadesiyle, geçmiş yıllarda Fenerbahçe Resmî Dergisi için yaptığı röportajları sitemizde yayınladığımız Sibel Kurt, yine müthiş bir Müjdat Yetkiner röportajı ile karşınızda…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

17 Yıl

Biz aramızda her zaman “Fenerbahçeli olunmaz Fenerbahçeli doğulur,” deriz. Siz nasıl Fenerbahçeli oldunuz Müjdat Bey?

Ben de doğuştan Fenerbahçeliyim. Futbola düşkünlüğüm de çocukluktan başladı. İşin ilginç yanı Beşiktaş’ta oturan bir Fenerbahçeli olmamdı.

Spor hayatınız profesyonel olarak nasıl başladı?

1978 senesinde Kabataş’ın Altınmızrak takımından teklif geldi. Fındıklı Lisesi’nde okuyordum. Babam oyuncu olmamı istemiyordu ama ben de toptan başka bir şey düşünemiyordum.

Yaşım nedeniyle lisansım daha çıkmamıştı. Altı ay sonra lisansım çıktı. Fenerbahçe teklif yaptı. İlk Beşiktaş bana transfer teklifinde bulundu.

Orhan Saka, Fenerbahçeli rahmetli Hüsnü Çil’e “Altınmızrak’ta çok iyi bir savunma oyuncusu var, sakın kaçırma” dedi. Onlar da hemen beni alarak Fenerbahçe’ye kazandırdılar.

Fenerbahçe genç takıma transfer oldum. 1979 Eylül ya da Ekim ayında profesyonel oldum. O sırada takımda işler kötü gidiyordu. Başkanımız Faruk Ilgaz ve yardımcısı Eşref Aydın Ağabey vardı. Her zaman çok sevdiğim takdir ettiğim kişilerdi. Bizim eski kulüp binasının orada kamp yapıyorduk. Babam devamlı beni kontrol halinde tutuyordu, zorla kalıyordum.

İyi ki Fenerbahçeli olmuşum. 17 sene dolu dolu geçti. Hala aranıyorum, bu da beni fazlasıyla mutlu ediyor. Fenerbahçe tarihinde en çok Fenerbahçe formasını ben giydim; 767 defa. Bunun mutluluğunu yaşıyorum.

O zamanlar Şampiyonlar Ligi yoktu. Avrupa ve UEFA ligleri vardı.

Fenerbahçe’de 46 golüm var. Ben öyle golcü değilimdir. Çünkü sağ bek olarak başladım. Orta saha oynadım. Sonra liberoya çevirdiler. 10 sene bilfiil takım kaptanlığı yaptım. Sonra kendi isteğimle 1995 yılında bıraktım.

Bir maçta kalecinin kırmızı kart görmesi nedeniyle kalecilik yapmak zorunda kalıp, üstün bir performans göstermiştiniz, anlatır mısınız?

Bir Sakaryaspor maçında, takım o zamanki kurala göre; iki oyuncu değiştirme hakkını kullanmıştı, kaleci Yaşar Duran da penaltı yaptırmış ve kırmızı kart görmüştü. Eldivenleri giydim ve kaleye geçtim.

Rahmetli Aykut diye bir arkadaşımız vardı. Forvetten gelmişti. Fenerbahçe’ye attığı ilk penaltıyı kurtardım, hakem tekrarlattı, ikinciyi de kurtarırdım ama top koltuğumun altından kaçtı benim kalecilik maceram da böyle bitti.

Fenerbahçe – Galatasaray derbi maçları hala heyecanlı ve Dünya’nın sayılı derbilerinden… 1988-1989 sezonu Federasyon Kupası Çeyrek Final 2. maçı… Yer; Ali Sami Yen Stadı… Durum 3-0. Galatasaray öndeyken 3-4 biten efsane maçta siz de yer aldınız. O maçı anlatabilir misiniz?

Durum 3-0; ilk yarı bitmişti. Maçta devre arasından Veselinoviç beni Ali Sami Yen Stadı’nın arkasındaki tuvaletlerin bulunduğu yerdeki soyunma odalarına çağırdı.

Korkak adımlarla girdim.

“Eyvah fatura bana çıktı galiba!” dedim.

Veselinoviç, Erman Çaycı’ya “Sor bakalım, Miço beni seviyor mu?” dedi.

Bana hep Miço derdi. Ben de “Seni nasıl sevmem, sen benim babamsın, canımsın” dedim.

Bunun üzerine yine bana “O zaman bana 10 dakika baskı yapan, top kazanan Miço’yu oynar mısın?” diye sordu.

“Oynarım hocam.” dedim.

“Sen bir 10 dakika bunu yap kazanacağız.” dedi.

Sonra içeri çocukların olduğu salona geldi.

“Miço’ya bunu söyledim, çocuk bu işi yapacak 10 dakikada bir gol atarsak biz bu maçı alacağız, taktik maktik yok.”dedi.

Maçı aldık: 4-3…

17 yıl boyunca milli takımlar da dâhil 30’a yakın teknik direktörle çalıştım fakat hocalar içinde Veselinoviç’in yeri ayrı. Tam bir insan sarrafıydı.

Kaç kez milli takım formasını giydiniz?

6 kere genç, 11 ümit, 26 kere A milli oldum.

Oynadığınız yıllardan bir anınızı anlatır mısınız?

Benim kavgacı bir kişiliğim var. En unutulmaz anım şu; kaleci Schumacher ile yaşadığım tartışmayı aktarayım sizlere…

5-0 galipken 90. dakikada hiç suçum yokken İsmail penaltı yaptı. Gol oldu. Sol elimle kol işareti yaptım.

Toni Schumacher buna çok kızdı. Saha içinde bana vurmak istedi, çaba gösterdi, fırsat bulamadı.

Sesimi çıkarmadım, soyunma odasında özür dileyip, barışırız dedim fakat daha ben bir şey diyemeden gırtlağımdan tutup beni havaya kaldırdı. Ben de ağzını-burnunu bir düz ettim. Sarışın olduğu için moraran yerler lacivert gibi oldu.

Olay sonrası özür dilemek için çiçek yaptırıp evine yolladım, evine gittim. Olgunluk gösterip, özrümü kabul etti. Fakat şunu söyledi: “Ben Fenerbahçe’de 4 yıldır forma giyiyorum. Sen daha eskisin ama sana teşekkür ederim, bana Fenerbahçe’nin rengini öğrettin.”

Bu da benim büyük bir anım oldu.

En beğendiğiniz ve kendinizi yakın hissettiğiniz takım arkadaşlarınız kimler?

Önder ve Zafer’le çok iyi arkadaştık. O zamanki samimi arkadaşlarımdı.

Rıdvanlar geldikten sonra arkadaşlık kurmamaya başladım. Fenerbahçe Kulübü’nde tek kalmaya başladım. Çünkü “Grup yapılmaya başlanıyor” denildi.

En eski ben olduğum için arada kalacak, suçlu ben olacakmışım gibi. Odada bile tek kalıyordum, hatta odama telefon bile bağlatmıyordum. Buna neden de içimdeki Fenerbahçe sevgisi, Fenerbahçe aşkıydı.

Şimdi hepsiyle görüşüyorum. Herkesin yolu ayrıldı, herkes kendine göre işler yapıyor. Kimi yazarlık, kimi antrenörlük, kimi de benim gibi Federasyon’da görev yapıyor ama arkadaşlığım devam ediyor.

Sahaya çıkarken uğurlarınız var mıydı?

Benim uğurum maç başlayana kadar bildiğim bütün duaları okumaktı.

Jübileniz bayağı ilginçti…

Fenerbahçe tarihinde en güzel jübileyi bana yaptılar. Bunun için kulübüme teşekkür ediyorum. Jübilemde helikopterle sahaya indim. Sahanın ortasına oğlumla beraber indik.

O zaman başkan Ali Şen’di. O organize etti.

Başkan Ali Şen bir jest daha yaparak beni İngiltere’ye 8 ay hem teknik direktörlük hem de dil eğitimi almak için gönderdi. 50 gün Chelsea’nın antrenmanlarını takip ettim. İdmanlara çıktım. Chelsea’yi seçmemin nedeni renkleriydi.

Teknik direktörlük diplomamı Beylerbeyi TFF’den aldım. Türkiye’nin en yüksek diploması hala bende. Şimdi diplomanın güncellenmesini yapmak için zamanımı bekliyorum.

Biraz futbol oynadığınız yıllara dönersek, bir kıyaslama yapabilir misiniz?

Şimdiki Fenerbahçe ile bizim oynadığımız yıllardaki Fenerbahçe ile arada büyük uçurum var.

Bizler toprak sahada idman yapardık, duşlarımız akmıyordu, odayı ısıtmak için kayıkhanenin direklerini çalıp yakıyorduk. Biz öyle bir zamanda top oynuyorduk.

Yağmur yağdığında Cemil Ağabeyler, Büyük Mehmetler ağır sahadan zarar görmesinler diye, ellerimize keskiyi alıp sahadaki suyu boşaltmaya çalışırdık, ayağımız buz olurdu.

Kışın tesislere onlardan önce gelerek üşümesinler diye odun sobasını yakardık. Maç topu onlara verilirdi, biz gülle gibi şişmiş toplarla oynardık.

Şimdiki sahalara bakın. Mükemmel tesislere, stada kavuştu. Biz oynarken stat inanılmaz rüzgâr alırdı. İçimize gazeteler koyardık o rüzgârı yemeyelim diye. Bugün kulüp bütün spor dallarına yatırım yapıyor. Mevcut imkânlara insan imreniyor tabii. Ama şimdi çocuklarımız çok şanslı, yeni nesil çok farklı. Kamp yerleri, tesisler mükemmel, bindikleri otobüsler harika. Her türlü konfora sahipler.

Biz onlara kızmıyoruz, Kulübümüzle övünüyoruz. Onlar kendi devrinin hizmetini veriyor. Biz de kendi devrimizin hizmetini verdik. Şimdi Dereağzı Tesisleri çok güzel oldu, Avrupai oldu.

Zannediyorum; Dereağzı Tesisleri’ne Lefter’in, Samandıra Tesisleri’ne de Can Bartu’nun adının verilmesi bizler gibi sizleri de onurlandırmıştır.

Lefter, Can Bartu onlar kulüpte efsane olmuş, büyük hizmetler vermiş, adlarına şarkılar bestelenmiş büyüklerimiz. Kulübümüzün formasını terletmişler, yüceltmişler, alın teri dökmüşler, büyük emek vermişler. Bence çok doğru bir karar. Daha önceden yapılması lazımdı. Arkasından da gelmesi gerekir. Çoğaltılması, üretilmesi lazım.

Ama hak edenler o formayı hakikaten hak eden simge olmuş, sembol olmuş ağabeylerimizi özellikle yaşarken hatırlamak beni çok mutlu ediyor, duygulandırıyor. Güzel bir düşünce bunun için teşekkür ediyorum.

Bizler her şey için çok aceleciyiz her şeyin bir an önce çabukça olmasını istiyoruz. Aziz Yıldırım bu kulübü aldığında çok kötü bir haldeydi. Şu an yaptıklarıyla kulüpteki vizyonun değişikliğini hepimiz görüyor ve gururlanıyoruz. Kimse de bunu inkâr edemez. Bazı işlerin olması için de biraz zaman gerekli. Bu işler kolay değil! Plan istiyor, sabır istiyor. Önümüzdeki senelerde daha büyük başarılar olacağına inanıyorum, özellikle futbol branşında. Bu başarılar olurken bizlerden de fikir alınması, bizleri mutlu eder.

Peki ya sizin aileniz… Biraz aileniz hakkında bilgi alabilir miyiz?

Evliyim. İki evladım var. Oğlum Kılıç ve kızım Müge.

Oğlum da Fenerbahçe Spor Kulübü üyesidir. O da bir süre oyunculuk yaptı, genç milli takım oyuncusuydu, sakatlandıktan sonra profesyonel futbol hayatını bıraktı. Akademinin antrenörlük bölümünü bitirdi. Yüksek lisans yaptı, şu an doktorasını yapıyor. Oğlum da bu formayı giyme şansını yakaladı, bu bir onurdur.

Fenerbahçe’nin sizi çok seven taraftarına neler söyleyeceksiniz?

Eskiden mağlubiyeti kabul etmeyen taraftar vardı. Sopa yediğimiz oldu. Şimdi taraftar da daha bilinçli. Stada artık erkek taraftarların yanında bayanlarımız da geliyor. Bir karnaval havası oluşuyor. Taraftarlarımıza sözüm şu: Müjdat Yetkiner çok sağlıklı, o canı gibi sevdiği Fenerbahçe’si ile yaşıyor ve sizleri de her zaman çok özlüyor ve seviyor.

Sibel Kurt – Fenerbahçe Resmî Dergisi Röportajı

14 Ocak 2024
Mustafa Güven Röportajı

Kıymetli büyüğümüz Sibel Kurt, yıllar boyunca Fenerbahçe resmî dergisinde yaptığı röportajları kendi web sitesinde (SibelKurt.org) topladı. Yüksek müsaadesiyle, geçmiş yıllarda Fenerbahçe Resmî Dergisi için yaptığı röportajları sitemizde yayınladığımız Sibel Kurt, yine müthiş bir “Mikro” Mustafa Güven röportajı ile karşınızda…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

En Küçük Dev Adam Mikro!

Mustafa Bey, siz sadece Fenerbahçeli olarak doğmadınız, ayrıca takımımızın formasını da giydiniz. Nasıl başladı Fenerbahçe serüveniniz?

Sonradan olmaz Fenerbahçelilik. Biz doğuştan Fenerbahçeliyiz.

Biz boş mukaveleye imza atardık. Öyle bir adet olsa ve zengin bir çocuk olsam Fenerbahçe formasını giymek için para verirdim. Fenerbahçe formasını senelerce giymişim; Beşiktaş’a, Galatasaray’a gollerimi atmışım, layık olmuşum bu formaya…

Fenerbahçelilik hikâyeme gelince;

1936 yılında Giresun’da doğdum, babamın işi icabı sonra Bursa’ya yerleştik. 2 yaşından itibaren çocukluğum Bursa’da geçti.

Henüz 7-8 yaşındayken futbola ilkokulda başladım. 15 yaşına kadar ortaokulda mahalle arasında hep takım kaptanı olarak maçlar yaptım. Biz dört kardeştik. Ağabeyim hariç, üç kardeş hepimiz aynı takımdaydık. Bu büyük avantajdı bizim için.

O zamanlar efsane futbolcu Lefter vardı. Bana “Küçük Lefter” demeye başladılar.

15 yaşımda Bursa ikinci amatör kümedeki Yıldırımspor’da oynadım.

Bana bir pantolon diktirdiler, bunun karşılığında İstiklal Kulübe transfer oldum. Ondan sonra Bursa’da 1. Lig’de oynayan Çelikspor’a transfer oldum. Ayda 50 Lira alıyordum. Bu iyi bir paraydı. Kendi elbiselerimi kendim yaptırabiliyordum.

Derken 1955 senesinde Adana Milli Mensucat Takımı beni transfer etti. Adana Demirspor’u 35 sene sonra ilk biz yendik. Adana’da yer yerinden oynadı. Şampiyon olduk. Ben de 47 golle gol kralı oldum. 19 yaşıma geldiğimde, artık İstanbul kulüp temsilcileri beni araştırmaya başlamışlardı.

Bu arada ordu takımında sağ açık eksik vardı. Bu yüzden beni bir sene evvelden askere aldılar. Ankara Ordu Milli Takımı’nda 1956 senesinde Amerika’yı 19-0 yendiğimizde ben dört gol attım. Ve Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş gibi kulüpler benimle temasa geçmeye başladı.

Tabii askerliğim devam ediyordu. Bu arada Dünya ordular arası şampiyonu olduk. Bu takımda Şeref Has da vardı. Fenerbahçe’de teknik direktör Molnar beni beğendi. Ahmet Erol da menajerdi. Askerliğimin son zamanlarında Fenerbahçe bana 100 Lira para yollamaya başladı.

Böylece Fenerbahçe Spor Kulübü’ne adım atmış oldunuz.

Evet. Bir yerde Fenerbahçe ile anlaşmış olduk. Benim için hayatta en büyük olay Fenerbahçe’ye transferimdi.

Büyük Fikret, kulüp müdürüydü. Bana “Sana bir şey söyleyeceğim ama kızma, sen bu boyla Fenerbahçe’de oynayamazsın. İstanbulspor Beykoz’a gitsen daha iyi olur.” dedi.

Ben de dedim ki “Kendime güveniyorum.” Sonra “8.000 lira sana transfer parası” dedi. Bu arada Adaletspor bana 20.000 teklif etmişti.

Anadolu’daki futbolcuların ideali milli takım değildir, Fenerbahçe’de, Galatasaray’da, Beşiktaş’ta oynamaktır.

Çocukluğumdan beri dört kardeş de futbolcuyduk; Fenerbahçe idealimizdi. Oranın 20.000 lirası beni enterese etmiyordu. 8.000 Lira’ya Fenerbahçe’ye “Evet” dedim.

O sene 34 maç oynadık. Yaz – kış aynı örme formayı giyerdik. 3 sene Cumartesi – Pazar maç oynardık. Hem de 11 kişi oynardık. Yedek yoktu. Diğerleri tribüne çıkardı. Oyuncu değişme yoktu. Bazen Can Bartu, Şükrü Ağabey sakatlandığında kaleye geçerdi. Ve topların ağırlığı 900 gram falandı, şimdiki gibi 400 gram top yoktu. İzmir’e gideriz iki deplasman yaparız; oyuncu değişikliği olmazdı.

Fenerbahçe Spor Kulübü’nde toplam kaç kez forma giydiniz?

1964 senesine kadar 7 sene, 268 maçta, 74 gol atmışım. 34 golü de kafayla. 1.60’lık bir adam için zordur kafa golü atmak. Sıçrama kabiliyetime borçluyum sanırım.

Milli takım formasında kaç kez maç yaptınız?

A milli takım, B milli takım, amatör takımda oynadım. Benim zamanımda senede bir maç oynanırdı. 13 kez milli takım forması giydim.

Fenerbahçe Spor Kulübü’nden sonra bir dış transferiniz olmuştu…

Bir sene Viyana’da Admira takımında oynadım.

Beykoz’da antrenör futbolcu olarak oynadım. 3. Lig’den 2. Lige çıkardım

Ve en sonunda sporu Malatyaspor’da 1969 yılında bıraktım. Yurtdışındaki takımın bana en büyük şansı eşimle tanışmamdı. 1966 senesinde Viyana’da tanıştık. Bir ataşenin kızıydı. 45 senelik evliyim. 40 yaşında oğlum var. Yurt dışında yaşıyor, mimar oldu. O da sıkı bir Fenerbahçeli. İtalya’ya sık sık giderim Inter – Milan maçlarını seyrederim.

Deplasmanlarda oda arkadaşınız kimdi?

Evet, takımda arkadaşlık çok önemliydi, perşembe kampa girerdik. Çınar Oteli’nde olurdu. Ben daha çok sağ bek Osman Göktan’la kalırdım, çünkü o da kitap okumasını sever ben de severdim; o da uyumasını sever ben de severdim. Uykusuz geçen bir gecenin sonunda Fenerbahçe formasını giymek kötüdür. Osman’la uyuşurduk.

Milli takımda da daha çok Metin Oktay’la beraberdim, asker arkadaşımdı. Dört dörtlük bir insandı. Galatasaraylıydı ama en samimi arkadaşımdı.

Coşkun, Turgay, Metin, ben, Lefter… Çok şakalaşırdık. Kampta da zaten Şeref, Can, ben, Ergun, Yüksel hep beraberdik. Hatta Puşkaş Ergun’un annesi bize yemekler hazırlardı. Bizim o dönemdeki dostluklarımız hala devam ediyor. Rakiplerimizle bile hala görüşüyoruz. Benim oğlumun ismi de Can Bartu’dan dolayı Can’dır.

Uğurlarınız var mıydı?

55 seneden beri bu kolyem var hiç çıkarmam boynumdan. Bir de maça sağ ayakla çıkarım. Lefter’i biz Cumaları Eyüp Sultan’a götürürdük.

Biraz da derbi maçı öncesinden bahseder misiniz?

Öyle enteresandır ki başkanı bir transferlerde görürdük. Bir de derbi maç öncesi soyunma odasında yanımızda görürdük. Bu maç şampiyonluktan da önemli derlerdi bu maçı alın şampiyon olun olmayın önemli değil, derbi maçı kaliteli olmaz iki takımın futbolcuları strese girer, uyku hapım vardı onu alırdım, derbi öncesi uyku tutmaz.

Ya şu futbolcuya bak ne kötüydü acaba düşünüyor mu anası mı hasta, babası mı, çocuğu mu? Bunun olumsuzluğunu sahaya yansıtır mı, futbolcu olmayan bilmez. Bir de forvet oyuncularına 1Gol atamazsanız Fenerbahçe formasını giymiş ad edilmesiniz.” denirdi.

Maça çıktığınızda taraftarın olumlu ya da olumsuz tepkilerini o sesleri duyar mıydınız?

İlk 10 dakika her şeyi duyarsın, sonra hiçbir şey duymazsın, babanı görsen tanımazsın, antrenörü bile duymazsın, kaba oyundur eskiden de küfür vardı. Bilerek ya da bilmeyerek içerdeki atmosfere uyarsın. Devre arasında antrenörü dinlersin, birer çay içerdik. Taktiği saha içinde futbolcular yapar, kendine güvenen gole yürürdü.

Peki ya seyirci olarak durumunuz nasıl?

15 senedir seyrediyorum, “Sen ne biçim futbolcusun bağırmıyorsun, çağırmıyorsun” diyorlar. Ben de derim ki; “Duyurmayacağımı biliyorum.” Sakin sakin seyrederim, derbi seyirci penceresi vardır. Kilit adamlarla maç biter, üstün oyunlarıyla maçı kazanırsın. Kazanacaksın, kaybedeceksin, berabere bitecek bu bir şovdur, harp değildir.

Fenerbahçe Spor Kulübü’nün eski bir sporcusu olarak 2011’in kulübünü nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ben size bir şey söyleyeyim mi? 20 tane başkan gördüm. Dünyayla rekabet var, şimdi çıtamız çok yükseldi.

Geçen hafta başkan sağ olsun kokteyl yaptı. Can Bartu Tesisleri’ni ziyaret ettik. Futbolcuları idmanda izledik, sahaya indik, böylesini rüyamızda görmedik.

Devre arasında masör bize masaj yapacağına ayakkabımızın çivilerini çekiçle içeri atmaya çalışırdı. Şimdi hava durumuna göre her futbolcunun dörder beşer ayakkabısı var.

Avrupa’da bile bu tesisler yok, bu çok güzel bir olay: Localar, tesisler… Sayın Aziz Yıldırım çok başarılı. Böyle bir başkan böyle bir idare gelmedi. Gelirler yükseldi, binlerce insan çalışıyor bunların hepsini kulüp geliri karşılıyor. Topuk Yaylası’nda tesisler, Ataşehir’de tesisler, stat zaten başlı başına bir olay. Bu güzellikleri yapan bir insana ancak minnet duyarım. Gelmiş geçmiş en iyi başkandır; başka başkan tanımam.

Mikro Mustafa” lakabını nasıl aldınız?

1953 senesinde Sakız Adası’na maça gitmiştik 17 yaşlarındaydım. 3-1 kazandık. Ben iki gol atmıştım. Maçın ardından Yunan halkı beni omuzlarına alarak “Zito Mikro” diye bağırarak otele kadar sırtında taşıdılar.

Sonradan öğrendim ki Mikro “Küçük” Zito da “Yaşa” demekmiş. O zamanlar futbolda çok fanatizm ve aşırı milliyetçilik yoktu. Gazeteci Kamil Yaman bana bu lakabı taktı. Ondan sonra bu lakapla anıldım. Hatta Halit Kıvanç maç anlatırken “Mikro” dediği için TRT’den ihtar almıştı.

Ayrıca Almanya’da “Klein Mustafa” İtalya da ise “Bambino Mustafa” olarak çağrıldım.

Hangi futbolcu size benzer?

Ben çabuk oyuncuydum. Rıdvan’a benzer bir stilim, Alex tarzı da bir tekniğim vardı.

Bir anınızı bizimle paylaşın lütfen…

Futboldan hiçbir maddi kazancım olmadı. Bizim dönemimiz Türk ekonomisinin en kötü zamanıydı. Ne hakem, ne antrenör, ne de futbolcu geçimlerini futboldan kazanmazdı. Futbolun geliri çok azdı. Herkesin ikinci bir işi vardı.

10 yaşlarındayken en popüler spor futboldu. Futbolcuların resimlerini görürdük. Erol, Suphi, Lefter, Fikret, gibi oyuncular Bursa’ya gelmişlerdi. O dönem ben gazete satardım. Oynadıkları maçı seyrettim. Maçı izlerken gazetelerimi satamamıştım. Bursa’da tek bir restaurant vardı. Orada futbolcuları beklerken Ahmet Erol beni gördü.

“Oğlum ne bekliyorsun?” dedi.

Ben de onlara “Sizleri görmek istedim.” dedim. Saçımı okşadı, beni içeri davet etti. O gün hep birlikte yemek yedik. İnanamıyordum. Elimde kalan bütün gazeteleri de satın aldılar. Fenerbahçe hastalığım o dönemde daha da pekişti. Ne önüme gelen yemeğin ne olduğunu ne de yediğimi hatırlamıyorum.

Sibel Kurt – Fenerbahçe Resmî Dergisi Röportajı

8 Ocak 2024
Lefter Küçükandonyadis Röportajı

Kıymetli büyüğümüz Sibel Kurt, yıllar boyunca Fenerbahçe resmî dergisinde yaptığı röportajları kendi web sitesinde (SibelKurt.org) topladı. Yüksek müsaadesiyle, geçmiş yıllarda Fenerbahçe Resmî Dergisi için yaptığı röportajları sitemizde yayınladığımız Sibel Kurt, yine müthiş bir Lefter Küçükandonyadis röportajı ile karşınızda…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Fener Aşkı İçin

Fenerbahçe sevginiz nasıl oluştu?

Ben Fenerbahçeli doğdum sayılır. Kimileri benim Fenerbahçe’de oynadığım zaman Fenerbahçeli olduğumu sanıyor fakat ben de doğuştan Fenerbahçeliyim.

Büyükada doğumluyum. Sekiz, on yaşlarındaydım. Buradaki arkadaşlarım bana sen de Fenerbahçeli ol dediler. Ben zaten Fenerbahçeliyim dedim. Bana bir forma verdiler. Bir takım kurduk, kendi aramızda maçlar yapıyorduk hatta Büyükada A Takımı’nı bile yeniyorduk. Fenerbahçe’ye karşı sevgim o kadar büyük ki bu sezonun sonunda Avrupa’dayken manastırda boyum kadar mum yaktım. “Allah’ım sen büyüksün, sen bilirsin” diye yalvardım. Yalvardım ama 81 yaşındaki adamı çocuklar gibi ağlattılar.

En son seyahatimde İtalya’ya, Yunanistan’a gittim, maçları seyrediyordum. Floransa’da sarı lacivertli takım renklerini gördüğümde ağlıyordum. Avrupa’da oynadığım zamanlarda da sarı- lacivert forma giyen takımı Fenerbahçe zanneder, psikolojik olarak oyundan kesilirdim.

Bu sevgi bana nereden geldi bilmiyorum. Eski günlerden daha yoğun yaşıyorum. Oynarken belki içindeydim, zaten Fenerbahçeliydim ama şimdi gece yatarken dua ediyorum, sabah kalktığımda dua ediyorum. Fenerbahçe galip geldiğinde dünyalar benim oluyor. Yenildiğimizde veya beraberliklerde benimle evde kimse konuşamıyor.

Sağlığınız nedeniyle heyecanlanmamanız gerekiyor. Maçları izleyebiliyor musunuz?

Kalp rahatsızlığım ve şekerim var. Doktorum maçları izlemeye, röportaj yapmama izin vermiyor. Eskisi kadar kolay olmuyor. Sağlığım nedeniyle heyecanlanmamam gerektiğinden önce maçın gidişatını sorarak uzaktan takip ediyorum. Mesela 4-0 önde gidiyorsak televizyonu açıp izlemeye başlıyorum. Mağlup olma gibi bir gidişat varsa izleyemiyorum. Kalbim dayanmıyor.

Futbolda başarının sırrı nedir dersem, nasıl sıralarsınız?

Rakibi her alanda psikolojik olarak ezmeniz gerekiyor. Ona enerji vermeyeceksiniz. Aynı zamanda hep bir adım önde olup kendi ayaklarına son derece hâkim olacaksın. Beynin ayaklarınla konuşmalı ki yaptığın pozisyonlara yön verebilirsin. Hızlı olacaksın, atak olacaksın, koşacaksın, koşacaksın, durmak yok. Takımına bağlı olup onu çok seveceksin.

Futbol oyuncularına neler söylemek istersiniz? Önerileriniz?

İyi huylu olan tüm futbolcuları severim. Ne olursa olsun, hangi takım olursa olsun.

Bugün çalışma ortamı olsun, oynadıkları statların muhteşemliği olsun, çok rahatlar. Büyük paralar alıyorlar.

Biz o zamanlar bileğe kadar çamurlara bulanıyor, çamurlu sahalarda oynuyor, ayakkabılarımızı kaybediyorduk.

Geçen sene Ali Koç, Mustafa Koç ve Tuncay beni ziyarete geldiler. Biraz doldurdum Tuncay’ı, ondan sonraki haftalarda çok güzel goller çıktı. Tuncay’ı şöyle uyardım: “Yavrum sen topu alıyorsun, adamın üstüne üstüne gidiyorsun, ‘olursa olur’ diyorsun”.

Tuncay’ı çok beğeniyorum ama daha disiplinli oynamasını istiyorum. Çok genç daha… Futbolcular maça kendilerini daha çok vermeli. Appiah’ı hırsından dolayı beğenip onu gözümde doğuştan Fenerbahçeli olarak görüyorum. Onun da ağlaması beni çok etkiledi.

Anelka’yı, Fransa’da daha çok beğeniyordum. Fakat Fenerbahçe’de istediğim verimi alamadım.

Tüm oyuncularımızı çok seviyor, çok daha iyi yerlerde görmek istiyorum. Bilhassa antrenmanlara başlayacağı zaman kendilerine çok iyi bakmaları gerekir. Sakatlanmalara, beslenme düzenine, özel hayatlarına dikkat etmeliler. Bunlara dikkat ederlerse hem kendileri için hem de takım için çok daha iyi olacak.

Bir futbol oyuncusu, bir maçın sonunda yenildiğinde neler hisseder?

Takımını çok seven bir sporcuysa çok mutsuz olur. O sorumluluğun altında çok üzülür. Ama bakacak, sonucu değerlendirecek ve bir dahaki maç için kendisini hazırlayacak. Özel zevklerinden uzak kalacak. Antrenman çok çok önemli, antrenman öncesinde gezmeyecek, eğlenmeyecek, yorulmayacak. Antrenmanlardan kopmak demek maçlar başlamadan iplerin kopması demek.

Size en çok benzettiğiniz, size en yakın gelen futbolcu kim dersek?

Kendime yakın gördüğüm, oyun stilime benzettiğim futbolcu Rıdvan Dilmen derim…

Lefter Küçükandonyadis’in hayatına baktığımızda hırslı ve mağlubiyeti kabullenmeyen bir yapınız var…

Doğru asla mağlubiyeti kabullenmezdim. Ve çok hırslıydım. Biraz da agresif futbol oynardım. Bu soruya bir anımla cevap vereceğim.

Milli Takım – Yugoslavya maçıydı. O maçta da diğer arkadaşlarımda olduğu gibi benden çok şey bekleniyordu. Yugoslav takımının defans oyuncusuna benim hakkımda çok şey anlatılmış, maçı bırakıp sadece benimle ilgilenmesi ve beni adeta kilitlemesi tembihlenmişti. Gerçekten de bir süre kadar rahat hareket edemedim. Ve en sonunda hırsıma yenik düştüm.

Şeref Tribünü tarafından taç kullanacaktık. Takım arkadaşıma “Topu kafama at dedim”. Nasıl olsa yanımdaki Türkçe bilmiyordu. Top kafamla tam buluşurken dönerek aniden beni maç boyunca tutan oyuncuya bir kafa attım. Sonra da “Şimdi daha iyi tutarsın” dedim. O gün Yugoslavya’yı 3-0 yenerek ayrıldık.

Rakip takımların antrenörleri taktiklerini benim üzerime göre kurarlardı. Oyuncularına “Lefter nereye siz oraya” derdi. Futbol hayatım süresince ciddi sakatlıklar geçirmedim. Beşiktaş’ta oynayan bir Nusret vardı. Her maçta pozisyona yatıp bileklerimi tekmelerdi.

Bugün mümkün olsa oynamak ister miydiniz?

Bugün oynamak isterdim ama Galatasaray karşısına. Çok şampiyonluklar yaşadım. Galatasaray’a karşı alınmış bir galibiyet sevinci şampiyonluk sevincine bedeldi. Bu her zaman Galatasaraylılar için de böyle olmuştur. Fenerbahçe-Galatasaray maçı dünyanın en büyük derbilerinden biri sayılır. Galatasaray karşısına otuz üzerinde golüm var. Bir de kafayla golüm var ama kafayla atılan gollerim sayılmıyor. (Gülüyor)

Rahmetli Adnan Menderes’le geçen anınız…

Ankara’ya gittiğimizde Menderes beni çağırdı

“Niye çağırdım seni biliyor musun?” dedi.

“Bilmiyorum” dedim.

“Verecekler Lefter’ e, o da yazacak deftere” dedi.

Kulübümüz hakkındaki görüşleriniz?

Her şeyiyle mükemmel. Böyle başkan bulunur mu hiç? Yönetim değişmesin kimsenin bu yönetimden bir şikâyeti yok. Başkan Aziz Yıldırım dört dörtlük bir insan. Ben Fenerbahçe’de ne başkanlar gördüm ama böylesini hiç görmedim. Yeni gelen başkanlar da Aziz Yıldırım’ı örnek alsınlar.

Bir oyuncu hastalanır, hastaneye gider. Her şeyden haberi vardır.

Yenilenen tesislerimiz, stadımız, müzemiz… Hepsi muhteşem. Biz çamurlu sahalarda oynuyorduk, çamurlu sularda yıkanıyorduk. Oynadığımız sahanın arkasında iki tane kuyu vardı. Onlar bir doldu mu yandık demekti. Tek düşündüğümüz giydiğimiz formanın hakkını vermekti.

Kıymet görmek için kıymet bilmek lazım. Şimdi ki koşullar şahane.

Uzun seneler antrenörlük yaptığınızı biliyoruz…

1965-1966 sezonunda futbolculuğuma noktayı koyduğumda antrenörlük yapmaya başladım. Anadolu’da çok takım çalıştırdım. Samsunspor, Boluspor, Orduspor, Sivasspor, Mersinspor’da antrenörlük yaptım. Bolu ve Mersin’i 1. kümeye çıkardım.

Antrenörlüğüm 11 sene devam etti. Antrenör, futbolcusu karşıdan gelirken onu anlamalı, maçta ise futbolcu antrenörünün bir bakışından çok şey çıkartmalı. Sonra gazeteciliğe başladım. Tabii taraflı bir gazetecilik oldu.

En beğendiğiniz Türk antrenör?

Aykut Kocaman.

Fenerbahçe’de takım kaptanlığı yaptınız? Takım ruhunu nasıl oluştururdunuz?

Fenerbahçe maçları oynanacağı zaman maçlara çıkarken soyunma odasında sarılırdık birbirimize. “Ölüm var dönmek yok” diyorduk. Birbirimize bu maçı alacağız, topu kaybeden koşacak, kovalayacak, rakibini rahat oynatmayacak. Dediğimizi yapıyorduk, maçı da alıyorduk.

Sonra bir tarzımız daha vardı. Sahaya çıkıldığı zaman golleri de attıktan sonra herkes bildiği atraksiyonları yapardı.

Bir Ankara maçında Mehmet Ali çalım atarken güneşin battığı bir zamanda gözüne güneş vurdu. Mehmet Ali, direği adam zannetti gitti çarptı direğe. Sonra başına yara aldı.

Maçın ardından soyunma odasında ilk sorusu “Lefter bana kim vurdu?” oldu.

Ben de “Kimse vurmadı sen direğe çarptın” dediğimde kahkahalar yükseliyordu.

Her zaman takım ruhu içinde oynuyorduk. Her zaman da motive olurduk. Herkes ayrı birer kıymetti. Hep birlikte çok iyi mücadele ederdik. Herkesten de saygı ve sevgi görürdük.

Maça çıkarken uğur getiren bir hareket veya taşıdığınız bir simgeniz var mıydı?

Her maçta soyunma odasından çıkarken, o merdivenlerden önce sol ayağımı atıyordum. O hareketi yaptığımda benim için bitmişti, artık kaçışı yoktu, maç kesin bizimdi.

“At sol ayağı sonra yürü İnönü stadının merdivenlerinden!”

Formada en sevdiğim benimle bütünleşen numara 10 numaraydı. 10 numaraya çok hırsım vardı. 10 numaralı Fenerbahçe formamı giydiğimde bir canavar kesiliyordum. Ayrıca 11-7-8 numaralı formaları da giydim.

Avrupa takımlarında oynayarak tüm tribünleri “Turco Turco Lefter” diye inleterek gurur kaynağımız oldunuz.

1953 senesinde İtalya’da Fiorentina takımında forvet oynadım. Fiorentina’ya gittiğim zaman yaz mevsimiydi. Yazın İtalya, transfer yapılacak, dışarıdan gelecek oyuncuları denemek için antrenmana tabii tutardı. Bende ne deneme ne bir şey! Buradan sadece ayakkabılarımı alarak uçağa bindim. Otele girdim. İtalyan’ın büyük antrenörü Perona beni antrenmana tabii tuttu orada.

Türkiye’den kim gidecek, kim oynar, ne oynar, neci beni ilk gün çıkarttı. Bir salkım üzüm getirdi. Antrenmanlarda hep üzüm getirirdi. Antrenmanımızı gördü, top atıyor, çalım yapıyor, 18’e vuruyorum ayaklarım kuvvetliydi, çabuktum. Öyle bir beğendi ki, sonra deniz kenarında bir restaurantta götürdüler. Artık ne balık istersen… Istakoz, karides büyük bir ziyafet verdiler. Herkesle mukaveleler, pazarlık yaptılar hep benden çok aşağı oldu. Benimle büyük miktarda anlaşma yaptılar. İtalya’da çıkan 3 yabancı oyuncu sınırlaması kanunu nedeniyle Fransa’nın Nice takımına transfer oldum. Sonra bir sene de Afrika- Johannesburg’da antrenör futbolcu olarak görev yaptım. İstanbul’a dönüşümde Fenerbahçe’nin ısrarıyla bir süre daha Fenerbahçe’de oynadıktan sonra İstanbulspor maçıyla, oyuncu olarak futbol hayatımı noktaladım. 19 senelik Fenerbahçe geçmişimi 700’e yakın golle tamamladım. 50 kez Milli formayı giydim.

Peki şimdi, bir gününüz nasıl geçiyor?

Evde olduğum zamanlar televizyon izliyorum. İtalyan, Avrupa kanallarını izliyorum.

Tabii ki Fenerbahçe TV’yi de izliyorum. Armamızı gördüm mü o bana yetiyor. Çok keyif alıyorum.

Güzel havalarda iskelede Prinkipo’da oturuyor, bazen burada çay içiyor, öğlen yemeği yiyorum. Yürüyüşe ve yokuş çıkmama müsaade yok. Heyecan yok.

Tüm Fenerbahçe taraftarları için mesajınızı alabilir miyiz ?

Taraftarlara diyeceğim hiçbir şey yok. Şahane insanlar, hepsi şahane. Hepsi takımına çok bağlı. İnsan o sevgiyi gördükçe ne bileyim “Bu kadar sevgi olur mu?” diyorum. Bu taraftara söylenebilecek hiç söz yok. Her zaman takımlarını sevsinler, desteklesinler. Her şeyin en iyisini, en güzelini hak ediyorlar.

Sibel Kurt – Fenerbahçe Resmî Dergisi Röportajı

2 Ocak 2024
Can Kozanoğlu’nun Datcu Röportajı

Kıymetli büyüğümüz Can Kozanoğlu’nun Datcu röportajı, Mart 1987 tarihinde Yeni Gündem dergisinde yayınlanmış. Haluk Kılıç ağabeyin arşivinden çıkan bu değerli anıyla sizleri baş başa bırakalım…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

İlie’den İlyas’a 18 Yıl

Eski Fenerbahçe Kalecisi Mutlu Bir Türk Oldu

Yok, yok yanlış yazıyorlar. Benim isim hiç değişmedi. Türk tabiyetine geçmek için mecbur isim veriyorlar. Benim isim İlyas Datça oldu ama Türk tabiiyetine geçtikten bir ay sonra mahkeme kararıyla yine değiştirdim. Beni futbolcu olarak, antrenör olarak hiç kimse bilmez İlyas Datça diye. İsmim hâlâ aynı, Ilie Datcu.”

Spor sayfalarında, Kartalspor Teknik Direktörü İlyas Datça’nın demeçlerini görenler, eğer futbolla çok fazla içli dışlı değillerse, “‘bu da kim?”‘ deyip geçiyorlar. Ama Datça’nın kim olduğunu bilenler için iş değişiyor.

Prekazi kalsın mı, Pesiç gitsin mi? Yabancı antrenör getirelim mi, sahaları yalnızca Türklere mi bırakalım?

Son zamanlarda Türk futbolunun gündeminden hiç çıkmayan bu sorular, İlyas Datça’ya, yani Ilie Datcu’ya özel bir konum, ayrı bir önem kazandırıyor. 60’lı yılların sonundaki yabancılar furyasıyla Türkiye’ye gelen, sonra yabancılığını kadro dışı bırakıp Türk tabiiyetine geçen Datcu, tam on sekiz yıldır futbolumuzla iç içe yaşıyor. Romanya Milli Takımı’nın eski kalecisi Türkiye’de neler gördü, neler yaptı? Şampiyon Fenerbahçe’nin kalesinden, Üçüncü Lig takımı Kartal’ın teknik direktörlüğüne uzanan güzergâhta neler yaşadı, neler kazandı, neler kaybetti?

Futbolculuktan antrenörlüğe

“1969’da Fenerbahçe’ye geldim. 75’te jübile yaptım, 75-76’da, Giresunspor’da futbolcu oldum. 76-78 Fenerbahçe’de görev aldım. Sonra İstanbul takımları çalıştırdım, Vefa’ya antrenör oldum. 78-81 arası Almanya’da kaldım. Hem kurs için, hem bazı aile işleri için. 81’de Göztepe’ye geldim. Sonra iki yıl Karagümrük’te çalıştım, şampiyon yaptım. 84-85 yine Göztepe, ardından bir yıl Denizli ve bu yıl da Kartal.”

Datcu, bu uzun yol boyunca özel hayatında da önemli değişiklikler yapıyor. Türk vatandaşlığına geçiyor. Rumen eşinden boşanıyor, kızını kaybediyor, şimdiki eşi Nur’la evleniyor, yeniden baba oluyor.

Datcu, bu on sekiz yılı anlatırken hemen hiç yakınmıyor. Bol “canım”lı cümlelerle, hafif bozuk bir Türkçeyle konuşuyor ve hep gülümsüyor. Antrenörlükte en çok önem verdiği nokta, ortam. Hayatta hiçbir takımı iki üç maçta bırakıp gitmediğini söylüyor:

“Her iki taraf da memnun olacak biçimde çalışmak lazım. Parayı al, sonra git. Bu olmaz. Ben aldığımın karşılığını vermek isterim. İdarecilerle iyi anlaşmak lazım, sezon biterken, gelecek yeni yönetimi de düşünürüm ve hep efendi ayrılırım. ‘Bana müsaade, size teşekkür ederim. Belki yeni idareciler kendi adamlarıyla çalışmak isterler’ derim. Hep efendi, hep.”

Peki, bir Üçüncü Lig takımında çalışmak Datcu’yu rahatsız etmiyor mu?

Hayır: “Canım benim için bir problem olamaz.”

Datcu’nun eşi, İstanbul’da ailesinin yakınında olmak istiyor. Sezon başında İstanbul’a geliyorlar. ”Belki bir yıl dinlenirim” derken, Kartallı yöneticilerden Mehmet Özbek kapısını çalıyor, kıramıyor. Üstelik beklediğinden daha iyi bir ortam ve iyi tesisler buluyor: ‘Bu idareciler Üçüncü Lig’te kalırlarsa günah olur. İkinci Lig’e çıkarsak, belki on yıllık sözleşme bile yaparım.”

Elde kalanlar

Türkiye’de geçen yıllar Datcu’ya parasal açıdan ne vermiş? En azından geleceğini garantiye alabilmiş mi? Para kazanmak zorunda olduğunu biliyor, ama parayı her zaman ön planda görmüyor. Datcu bu konuda da memnun ve iyimser:

“Canım ben memnun. Yaşadığım aile hayatı, kazandığım para, her türlü memnunum. Öbür antrenörler gibi üç ev, beş ev istemiyorum. Şu anda kayınpederin yanındayız. Genellikle hayattan memnunum yani.”

Datcu için parayı ikinci plana iten bir sevgi de futbol. Hayatının en kötü günlerinin, jübileyi izleyen dönem olduğunu söylüyor:

“Futbolu bıraktıktan sonra günlerce insan değildim ben. Dolaştım dolaştım da evi bulamadım. Bana bir top verin ölünceye kadar öyle kalırım. O kadar seviyorum. Bir de yenildiğimiz zamanlar çok kötü olurum. Eve gelirim, karımla, çocuğumla konuşamam.”

Mağlubiyetlerin Datcu’yu ne kadar üzdüğünü anlayabilmek için, oğluyla konuşamamasının ne olduğunu bilmek lazım. Üç yaşındaki Kerem’e olağanüstü bir düşkünlüğü var:

“Bugün geldim, evi boş buldum, çıldırdım.”

Elli yaşındaki Datcu, Türkiye’de kurduğu yuvasını, aile hayatını, futbol camiasındaki ilişkilerini korumak istiyor. On sekiz yıl içinde buraları çok ama çok benimsemiş.

1969 yılında, “İki yıl oynarım, dönerim” düşüncesiyle terk ettiği, on altı kez milli formasını giydiği Romanya’ya sekiz yıldır gitmiyor. Vatandaşlık işlemleriyle ilgili sorunlar çözümlenirse bu yaz bir uğrayacak ama yalnızca kısa bir ziyaret için. Çünkü tekrarlamanın zararı yok, Türkiye’yi çok benimsemiş.

“‘Ben gerçek Fenerbahçeliyim”

Hem de ne kadar? Eğitim Dairesi’nin, kalecilik semineri için yaptığı çağrıyı, “Bu benim için milli bir görev” diye değerlendirecek kadar. Sonra Datcu’nun Fenerbahçe sevgisi var. “Ben gerçek Fenerbahçeliyim” diyor. Profesyonel çalıştırıcılığı bir yana, Fenerbahçeliliği bir yana koyunca ne oluyor?

Hani Galatasaray’dan, ya da Beşiktaş’tan bir teklif gelse:

“Çok düşünmek lazım ama zor, çok zor, Fenerbahçe’yi bırakabilmek çok zor.”

Datcu, Türkiye’deki en mutlu anlarını galibiyetler ve şampiyonluklar olarak görüyor. Jübile dışındaki en kötü anları ise mağlubiyetler, yediği kötü goller. Ama öyle, en kötü bir tek gol yok, çünkü: “Hatalı gol yemek beni üzer. Ama bir tane değil ki, çok yedim. Çok mağlubiyet aldım.”

Goller yemiş, mağlubiyetler, hezimetler görmüştü ama sonunda, nasıl başarabildiyse, mutlu bir Türkiyeli olmuştu. Eski bir yabancı futbolcu, yeni bir Türk antrenörü olarak, “Türkiye’nin yabancı antrenöre de, yabancı oyuncuya da ihtiyacı var ama kaliteli yabancılara, kolay uyum sağlayabilecek olanlara” diyor. Galiba, “benim gibi’ demek istiyor da alçakgönüllülüğünden söyleyemiyor.

Can KOZANOĞLU – Mart 1987 – Yeni Gündem Dergisi

25 Aralık 2023
Kavga Dövüş

Türk futbolunda 1930’lu yıllar kavga dövüş yıllarıdır. Gerçi hangi yıllar böyle değil ki… Bu kavgalardan birinde Zeki Rıza Sporel’e gidip “Nasıl olacak bu işler?” diye sormuşlar.

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Zeki Rıza Diyor ki

Tekme atmak, çarpmak usulünü bırakmak lâzım

Kasdi ve hatalı oyunculara karşı çok şiddetli cezalar verilmelidir

Cuma günkü Galatasaray – Vefa maçı hakkında İstanbul mıntakası futbol heyetinin tahkikatı hatalı oyuncuları meydana çıkarmış Muhteşem ile Halük hakkında ikişer ay boykot cezası verilmiş, oyunu idare eden hakem Ademin de bir sene müddetle resmí maçlara sokulmaması kararlaştırılmıştır.

Bir kaç oyuncunun yaralanmasile neticelenen bu son maç münasebetile dün bir muharririmiz eski millî takım kaptanı Fenerbahçeli bay Zeki Rıza ile görüşmüş ,tertib edilen cezalar ve maç hakkında fikirlerini sormuştur.

Bay Zeki Rıza diyor ki:

– Bu son maç hadisesinde mesul aramaktan ziyade, eskiden beri çalışılıp ta bir türlü önüne geçilemiyen fena bir zihniyet ve ya haleti ruhiyenin halli çareleri araştırılmalıdır. Bir çok oyuncularımızda maalesef sportmenliğe hiç te yakışmıyan fena bir haleti ruhiye vardır. Oyuncular her ne pahasına olursa olsun maçı kazanmak için her türlü çareye başvurmakta geri kalmıyorlar.

En kolay ve en kestirme olarak ele alınan çare de tekme atmak, çarpmak, karşısındaki oyuncuyu bu suretle korkutmak oluyor. Memleketimizde futbolun başladığı tarihten itibaren tatbik edilen bu fena usul oyunu kazanmağa yegâne silâh gibi kullanılıyor. Her şeyden evvel bu zihniyeti ve usulü kökünden kazıyıp atmak lâzımdır. Bu da hakemlerin vasi salâhiyetlerini, teşkilâtı değiştirmek, nizamnameleri yeni baştan şiddetli cezalarla tanzim etmekle kabildir. Avrupada kasti ve hatalı oyunculara karşı çok şiddetli cezalar verilmekte bu kabil oyunculara uzun müddet boykot edilmektedir.

– İstanbul mintakası futbol heyetinin verdiği cezaları nasıl buluyorsunuz

– Kısaca söyliyeyim ki; bu cezadan ben hiç bir şey anlamadım.

Dikkat edilecek olursa sertliğe, hataya, tekme atmaya en ziyade iyi oyuncu olmıyan, âciz ve kabadayılık zihniyeti güden oyuncularda tesadüf edilir, Bu kabil oyuncular da daima iyi oyunculara musallat olurlar, onların zayıf noktalarını ancak bu usulün tatbikında bularak ellerinden geleni yaparlar, oyuncuyu sakatlıyarak maçı kazanmak isterler. Bunun fena bir neticesi şudur:

Bu suretle memlekette istidadlı kıymetli oyuncuların, korkak oyuncu olmalarına ve sahadan çekilmelerine sebeb olurlar. Sporda bu zihniyet devam ettikçe memlekette iyi oyuncu yetişmesine de maalesef imkân kalmaz.

Yalnız bir hadise çıktığı zaman harekete geçmek değil, mütemadi bir takib ve alâka ile bu hadiselere meydan vermemek lâzımdır. İşte gözönünde tutulması icab eden mühim nokta budur.

Hakem meselesine gelince: Bir parça spordan anlayanı, eline bir didiik vererek mac basına ge… him bir vazife vermek hiç doğru olmıyan bir harekettir. Hakemin sportmen ruhlu, iyi ahlâklı, karakteri sağlam, içtimaî mevki sahibi bir sporcu olması lâzımdır.

Bay Adem ciddî ve hüsnü niyet sahibi bir hakem olmakla beraber onun bu maçta ve bundan evvelki maçlarda şiddetli oyunlara karşı ihmalkâr davrandığını, salâhiyetini tamamile kullanmadığını görüyordum.»

31 Ocak 1935 – Akşam Gazetesi

25 Aralık 2023
Vaterpolo Şampiyonluğu

Fenerbahçe tarihinin bânisi Dr. Rüştü Dağlaroğlu, 1933 yılında düzenlenen vaterpolo şampiyonluğu (Su Topu) hakkında Cumhuriyet gazetesine bir yazı göndermiş. Önemli bir belge…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Fenerbahçe Denizcilik Kaptanının Mektubu

Dün Fenerbahçe Spor Kulübü yüzme kaptanı Rüştü Bey’den şu mektubu aldık, dercediyoruz:

“Gazetenizin evvelki günkü nüshasında (Galatasaray Vaterpolo şampiyonu da oldu) başlığı altında ilan edilen şampiyonluk da bazı noktaların tavzihine mecbur kaldım. Gazetenizde neşriyle hakikatin anlaşılmasını mümkün kılmanızı rica ederim.

İstanbul Su Topu şampiyonası final maçının 18 Ağustos Türkiye birincilikleri gününde oynanması mukarrerdi. O gün sahaya çıkan takımımız karşısında Galatasaray’ı bulamamıştı. Seremoni yapmak hakkı iken şimdiye kadar Fenerbahçe’nin bu şekilde birçok şampiyonluklarını rakiplerine bağışladıklarını düşündük ve aynı yolda yürüyerek hükmen galibiyete tenezzül etmedik.

Aradan günler geçti. Bir Pazartesi günü Galatasaraylılar Büyükdere’de görünmüşler. O gün antrenörün çalıştırma günü olduğundan orada bulunan Fenerbahçeli üç yüzücüye (Denizcilik heyetinden maç için tebliğ aldıklarını) söylemişler ve onları final maçını oynamaya davet etmişlerdir. Fenerliler kendilerine bu sefer böyle bir tebliğ gelmediğini binaenaleyh takımlarından burada ancak üç kişi bulunduğunu söylemişler. Neticede antrenörün de tavassutu ile (hatta biri Galatasaray kulübüne mensup olan o köyün çocuklarından ve belki hiç su topu oynamamışlardan) bir takım yapılmış ve bu derme çatma takım bu antrenmanda Galatasaray’dan 8 gol yemiş. İşte Fenerbahçe 10-1 yenildi diye ilan ve tesit ilan edilen zafer budur.

Final maçına çıkmamamıza gelince:

Maç tarihinden bir gün evvel Denizcilik heyetinin tebliğini alınca, doğru heyet riyasetine gittik ve Fenerbahçeli yüzücülerin iş güç sahibi gençler olduğunu ve binaenaleyh Pazartesi gibi bir çalışma gününde onları işlerinden alakoymanın imkanı olmadığını ve esasen tarafeynin rızası olmadan bir final maçının hafta ortasında oynanmasına nizamnamenin de müsaade etmediğini hatırlatarak, bunun Cuma’ya tehirini istedik ve rica ettik.

Heyet Reisi Bey, Galatasaray kaptanının, kendilerine “Fenerbahçe ile Pazartesi günü için mutabık kaldık” demesi üzerine bu tebliği gönderdiklerini söylediler. Böyle bir görüşmenin vaki olmadığını söylediğimiz zaman bunu tahkik edeceklerini, hakikaten mutabık kalınmadıysa bir Cuma günü oynanması çarelerini arayacaklarını vadettiler. O gün tahkik edildi ve hakikaten bu hususta hiçbir şey görüşülmemiş olduğu anlaşıldı. Buna rağmen Galatasaray takımı Pazartesi günü Büyükdere’ye gitmiş ve bu fırsatı kaçırmayarak seremoni yapmak suretiyle kendilerini İstanbul Su Topu şampiyonu ilan etmişler. İşte gazetenizde iki sütun yazı ile ilan ve Galatasaray kulübüne şerefler temin edeceği ümit edilen şampiyonluk da bu tarzda elde edilmiştir. Bu vaziyet ve şikayetimizi Denizcilik heyetine de tahriren bildirdik. Hakkımızın tashih edilerek müsabakanın bir Cuma günü icrasına karar verileceğini beklemekteyiz.

21 Eylül 1933 – Cumhuriyet

19 Aralık 2023
Fikret Kırcan Röportajı

Kıymetli büyüğümüz Sibel Kurt, yıllar boyunca Fenerbahçe resmî dergisinde yaptığı röportajları kendi web sitesinde (SibelKurt.org) topladı. Yüksek müsaadesiyle, geçmiş yıllarda Fenerbahçe Resmî Dergisi için yaptığı röportajları sitemizde yayınladığımız Sibel Kurt, yine müthiş bir Cemil Turan röportajı ile karşınızda…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Fenerbahçe Benim Mektebim

Fenerbahçeli olunmaz Fenerbahçeli doğulur” deriz her zaman siz nasıl Fenerbahçeli oldunuz Fikret Baba?

25 Aralık 1919 doğumluyum. Doğuştan Fenerbahçeliyim diyebilirim. Evimiz Feneryolu semtindeydi. 10 yaşımdan beri futbol oynardım. Çocukluğumdan beri de Fenerbahçe’nin içindeyim.

Fenerbahçe Spor Kulübü’ne girişiniz nasıl oldu?

Yıl 1934. 14 yaşındaydım. Küçük antrenman sahası vardı, orda futbol oynardık bir gün çağırdılar. Fikret Arıcan, “Gel, başla Fenerbahçe’de sen de Küçük Fikret olursun” dedi.

Küçük Fikret olarak Fenerbahçe’ye girdim. 1934 yılında Taksim stadında Galatasaray – Fenerbahçe maçı vardı. O zaman Haydarpaşa Lisesi’nde öğrenciydim. Büyük Fikret Fenerbahçe takımının kaptanıydı. O gün bana “Bugün seni oynatacağım” dedi. Ben heyecanla bekliyordum, bir baktım benim yerime kardeşi Semih’i oynattı. Ben ağlayarak oradan kaçmıştım. O maçta Fenerbahçe 3-0 mağlup olmuştu.

Rahmetli Gündüz Kılıç ve Haşim ağabey beni Galatasaray’ın idmanına götürdüler. O an için üzülüp kızmıştım. Artık Galatasaray’da oynayacaktım. O sıralarda Zeki Rıza Sporel geldi. “Senin yerin Fenerbahçe” dedi. Beni tekrardan Fenerbahçe’ye götürdü. Galatasaraylı Gündüz Kılıç Bey hiçbir şey diyemedi.

Genç takımdan başlayıp yöneticiliğe kadar yükselen bir dönem geçirdiniz.

Genç takımla başladım. 1934-1956 arası 22 sene futbol oynadım. Rüya gibiydi. 6 kez şampiyonluk ve 10 kupa şampiyonluğu yaşadım. Ayrıca Milli Takım Komite Başkanlığı, Futbol Federasyonu ve Fenerbahçe’de yöneticilik, Milliyet Gazetesinde de spor yazarlığı yaptım.

Bu rüya gibi geçen futbol yaşamınızda arkadaşlarınızla iletişiminiz nasıldı? Uzun süre takım kaptanlığı yaptınız.

Hepsini çok seviyordum, onlar da beni seviyorlardı, hepsiyle sonuna kadar geldik.

Maçtan evvel bana hep sorarlardı: “Ne yapalım?” diye…

“Yenilmek yok” derdim.

“11 kişiyiz, çıkacağız, oynayacağız. Hiç konuşmayacağız. Başka kaidesi yok” derdim.

Çok golünüz var mıydı?

Hem de çok. Diğer yandan gol pasım da çok. 412 maçta 139 tane golüm var. Bir sürü kupa maçı yaşadım. İlk zamanlar yalnızca İstanbul Ligi vardı. Galatasaray, Beşiktaş, Vefa, Beykoz, Süleymaniye gibi takımlar vardı. Öyle başladık. Sonra sistem değişti. Yalnız İstanbul değil, tüm Türkiye’de oldu maçlar.

Bir Beşiktaş maçımız var: İyi de başladık fakat 20. dakikada Dolmabahçe’de Beşiktaş 3 tane gol attı. Ben de kaptanım. Halk, taraftarlar sinirli tabi, bağırıyorlar.

Devre arasında odaya geldik. Baktım, menajer yok, teknik direktör yok. Beşiktaş gene atacak 6-7 olacağız diye kimseler kalmamış.

Lefter dedi ki “Ne yapacağız Fikret ağabey?”

“Yüzünü yıka gel” dedim.

Sonra Burhan geldi . “Ne yapacağız?” dedi.

“Git yüzünü yıka gel, kafanı dağıt ruh, aşk Fenerbahçe düşüncesi ile oynayacağız, maça yeni başlamışız gözüyle bakacağız. Lefter, sen sol açık, ben sağ açık, Burhan sen santrafor oynayacağız” diye direktifler vermeye başladım.

Sonra maç başladı. 10 dakikada 3 gol attırdım. Lefter “Allah Allah Fikret, Fikret maç bitecek.” diyor.

Coşkun sol açık, topu aldım, defans durdu. 15 dakika var. Hakem gördü, “Oyna” dedi. 4-3 attılar golü. Lefter gene geldi “Biz bittik Fikret ne yapacağız?” dedi.

“Dur, daha 15 dakika var. Maç bitmedi.” dedim. 10 dakika daha geçti. Ortadan köşeye vurdum; 4-4 oldu. 3 dakika var topu Lefter’e bıraktım, geldi, direkten döndü olmadı. Bana geldi top, vurdum, yine direkten olmadı. Sonuçta 4-4 bitti. Bu da inancın, takım ruhunun gücüdür. 3-0 olan maçı 4-4 sonuçlandırabiliyorsunuz.

1958-1959 sezon başı, 2 ayrı grupta oynanıyordu. O zamanki prosedür gereği; grup maçlarını lider tamamlayan Fenerbahçe ve Galatasaray finalde karşılaşacaktı.

Fenerbahçe, Metin Oktay’ın golüyle ilk maçta 1-0 yenildi ama biz Galatasaray’ı rövanşta 4-0 yenerek şampiyon olduk.

Rövanşın hikayesi ise şöyle: Galatasaray’a 1-0 mağlubuz, üzüntülüyüz. Kamp Yeşilköy’de, antrenman yaptık.

Cuma akşamı çocuklarla oturdum, “Kimseyle konuşmayacağız” dedim.

Yöneticiyim, kimseyi almadım toplantıya. “Bu ruh ve bu aşkla başlayacağız” dedim. Lefter sağ açık, Naci santrafor, Osman orta saha sonra Seracettin vardı. Oyun kurulumuyla ilgili kimseye bilgi vermedik.

Başkanımız Agah Erozan ile yemek yedik. “Fikret durum nasıl, plan nasıl?” dedi. “Takım 30 değil, 11 kişi söyleyecek bir şey yok” dedim. Kızdı bana ama hiç aldırmadım bir gün sonra geldi, maç 4 -0 bitti, şampiyon olduk.

Savaş çıkacak haberlerinde Amerika’ya gitmek istediğiniz doğru mu?

Harp olacak, o hava var. Yıl 1939, 19 yaşındayım. Evliyim. Konuşuyoruz “Ne yapalım, ne edelim, kime söyleyeyim.” diye… En güzel şey; Saracoğlu ile görüşmek üzere Ankara’ya gittim, kimseyi almıyorlar. Başbakanlığa çağırdı, hemen elini öptüm. “Ne istiyorsun?” dedi. “Amerika’ya gitmek istiyorum” dedim. Bak dedi: “İsviçre’ye gidersen olur.” O zamanlarda Hukuk Fakültesi 2. sınıftayım. “Ben sevmem İsviçre’yi…” dedim. Ondan sonra olmadı, kaldı. Ayrılırken yanından “Bak, Galatasaray maçımız var, unutma gol at” dedi. O maçta da gol attık. 2-1 bitti.

Ya Hukuk Fakültesi?

Hukuk Fakültesi’ni de 2. sınıftan devamsızlıklardan bırakmak zorunda kaldım. Futbol daha ağır bastı.

Teknik direktörlerinizle aranız nasıldı?

Hepsi başkaydı. Hakikatten iyi hocalar vardı. İlk geldiğim sene Macar antrenör Josef Svenk geldi, bir İngiliz hoca James Eliot geldi. Ignace Molnar, Fikret Arıcan, Cihat Arman harika insanlar kimler geldi kimler. Hepsiyle çalıştım.

Çok uzun süre takım kaptanı oldum, teknik direktörlük de yaptım. 1993’e kadar Fenerbahçe’ye hizmet verdim. En son Güven Sazak başkanlığındaki yönetimdeydim.

Peki, şimdiki teknik direktörümüz ve futbolcularımızı nasıl buluyorsunuz?

Zico’yu pek tanıyamadım çünkü çok seyredemedim. Futbolcularımız ise iyi, zamanla daha iyi olacaklar.

Tuncay’ı beğeniyorum ama bazen çocuk oluyor. Menajerinin ve antrenörün onunla konuşması lazım. Havaya getirmek başka bir şeydir.

Ben, Galatasaray’dan bir oyuncuyu getirmiştim Fenerbahçe’ye. Sahaya çıkmaya korkuyordu. 30.000 kişi küfür edecek bana dedi. Hiç unutmam onun kulağına pamuk koyardım maça çıkarken “Şimdi artık duymazsın hiçbir şeyi” derdim. Ayrıca hepsiyle tek tek konuşurdum. Şimdi fazla konuşan yok. Konuşmak ve onların psikolojisiyle yakından ilgilenmek gerek.

1965 senesinde önce Can Bartu’yu İtalya’ya götüreceğim üç gün sonra da oradan Almanya’ya geçeceğim. Avrupa kupa maçımız var, geldim, bir gün antrenman yaptı. Yemek yiyor. Halit Kıvanç da var.

Can’ı Fiorentina’ya vereceğiz.

Can bize söyleniyor: “Ben kalamam, yapamam.” diyor.

“Yapacaksın” dedim.

Fiorentina’da dünya çapında antrenör Hamren vardı. Can’ı çok sevdiğini ve beğendiğini söylemişti. Bir de ikazı olmuştu Hamren’in: “Bir Mercedes getirmiş, kocaman. Siz babasısınız. Bu araba olmaz. 10 sene sonra alır bu arabayı, bu çocuğa lütfen söyleyin” dedi. Onun bile Volkswagen’i vardı. Can’a söyledim. “Hemen babacığım” dedi ve sattı.

Üzüldüm geçen sene Tuncay’a da söylemek istedim. Sonra vazgeçtim çünkü hepsi öyle lüks arabalara biniyorlar. Bende de vardı arabalar, iki şirketim vardı, spor bakanı oluyordum. Çok da zengindim ama babam “Mütevazı olmak lazım. Hepsi spor hayatı bitince…” derdi. Şimdi belki devir değişti ama göz önünde olan insanların her hareketlerine dikkat etmesi lazım.

Ayrıca en son Melih’in cenazesine Galatasaray eski başkanı gelmiş, Beşiktaş eski başkanı gelmiş. “Fikret ağabey” diye öpüyorlar demek ki bir saygı, sevgi var. Eskiden Galatasaray-Fenerbahçe maçlarından sonra yemeğe giderdik. O zaman bir başkaydı. Kim yenilirse yenilsin herkes dost, ağabey ve kardeşti.

Arjantin Devlet Başkanı Peron’un eşi Eva Peron, hastalığı sırasında iyileşmesi için adına Mevlit bile okutan Türk halkının sevgisinden duygulandığı için Türkiye’yi ziyaret eden Arjantin Kulübü Athletico Lanus aracılığıyla bir de gümüş kupa göndermişti. Beşiktaş ve Galatasaray ile oynayan Lanus, son maçını yaptığı Fenerbahçe’ye 3 – 2 yenilince, kupa da Fenerbahçe’nin Müzesi’ne gitti. Bu takımda da kaptandınız…

1951-1952 Arjantin maçı vardı, Galatasaray’a 5 tane, Beşiktaş’ a 6 tane attılar. Son maçı biz oynayacağız. Arjantin Dünyanın en büyük takımlarından birisi tabii.

Maç Dolmabahçe’de oynandı. Çocuklara “Hiç sıkılmayın, çıkacağız ve her zaman oynadığımız gibi futbol oynayacağız” dedim. Harika oynadık. 3-2 kazandık. Manşetlerde gazetelerdeydik.

Sonra geldiler bana teklif ettiler “Arjantin’e gideceksin orada her şey var.” dediler. “Yok, benim mektebim burası; Fenerbahçe” dedim.

Milli Takımda da oynadınız…

Milli takımda 12 kere oynadım. 3 kez kaptanlık yaptım.

1936’dan 1948’e kadar Milli maç zaten yoktu. Tam 12 sene.

Milli Takımımız 2. dünya savaşından sonra 23 Nisan 1948’de ilk maçını Yunanistan’la yaptı. Takımın çoğu Fenerbahçe’dendi. Oraya gideceğiz, başladık oynamaya. Beşiktaş’tan Şükrü, Fenerbahçe’den Lefter, Ahmet Erol hatırladıklarım…

7. dakikada ilk golü attım. Sonra Lefter attı. 2-1 oldu sonra Şükrü attı, kazandık. Maç Atina’daydı. Saha da nasıl kötüydü bir görseydiniz, nasıl biliyor musun? Çorak. Sonra yengiliye doyamamış olacaklar ki bir 3. maç daha istediler. Bu kez de Yunanlıları İstanbul’da yendik. Burada da golü Lefter atmıştı.

Bir de Leningrad zaferimiz var…

Can Bartu ile Rusya’ya gittik. Büyük Fikret direktördü. 1956’da oynayacak halim yoktu. “Oynarsam bir hafta sonra oynayabilirim” dedim.

2 maç oynayacağız Leningrad’da. Büyük Fikret dedi ki: “Oynarsın”. Antrenman yaptım, sahayı açmışlar 90 bin kişi. Rusya’ya kimse gelmemişti. Gece maçı oynuyoruz üstüne üstlük.

Halit Kıvanç aradı, sordu: “Ne olur maç?” dedi.

“Futbol bu, oynayacağız maçı 2-1 alacağız” dedim.

Pat gol geldi. Sonra Mehmet Ali’ye pas attım, durum 1-1 oldu. Sonra bir harika gol attım, 2-1 kazandık.

Ruslar bırakmadı bir maç daha dediler. Oynamadık. Daha ne oynayacağız! Rusya’da bir tek şeye üzülmüştüm. Nazım Hikmet’i görmek istediğimi söyledim yetkililere. “Akşam bekle” dediler. Bekledim ama gelen olmadı, gelemedi. Çok üzülmüştüm.

Örneğin maç oynanıyor, yeniliyorsunuz… O esnadaki duygularınız ne olurdu?

Bırakın yenilgiyi hiçbir şey düşünmemek gerekiyor. Oynayacaksınız maç bitti mi bitmedi sonuna kadar havaya getirirdim, pozisyona girerdim, kötü düşünmek yoktu benim için. Ben koşup oyuncuları da öperdim, “Boş ver, atacağız.” derdim.

Bir gün Lefter’le başladık. 3 puan öndeyiz, şampiyonluğa oynuyoruz. Beşiktaş’tayız. Denize karşı oynuyoruz, kar var, soğuk var. Lefter sağ iç, ben sağ açık oynuyorum, defansı geçtim, sağımda Burhan, solumda Lefter, tam 7 metre kala kaleye önden geldim.

Lefter seyircilere “Fikret ağabey bana pas vermez, çocuklara pas verir” dedi.

“Mahvedeceğim” dedim içimden… Haber öyle manşete geçti. Maç 0-0 bitti.

Salı günü antrenmana geldim, odaya girdim. “Çıkın dışarı” dedim. Lefter odada kaldı.

“Ne yapayım, seni öldüreyim mi seni” dedim.

Ağlamaya başladım, “Yanlış düşünüyorsun” dedim.

“Babacığım, babacığım” diye o da ağlamaya başladı.

Başarılıydınız belki bir iki sene daha oynayabilirdiniz. Niçin bıraktınız?

“Kal” dediler tabii ama 36 yaşında şampiyon oldum ve bıraktım. Neden biliyor musun?

1946’da bir Beşiktaş maçı vardı. Kaptan Hakkı Yeten ağabey 36-37 yaşındaydı. Götüremiyordu maçı, oynayacak hali yoktu. Bir baktım taraftarlar, kötü sözler söylediler. Tabii ki nankörlük bu insanların yaptıkları. Ağladım o gün.

Demek ki her şey zamanında olmalı. “Unutma Fikret zamanında bırak” dedim kendi kendime. 1956’da futbolu bıraktım.

Fenerbahçe Spor Kulübü’nde oyuculuk dışında hangi görevlerde bulundunuz?

Futbol Vakfını kurdum. Buranın ilk başkanlığını yaptım, sonra Ziya Şengül’e devrettim. Sezon antrenörlüğü, asbaşkanlık yaptım. İnsanlar spor yaşamım sonrasında da beni hiç yalnız bırakmadılar.

Tanju Hanım siz neler söyleyeceksiniz Fikret Baba ile ilgili?

Yakışıklı, iyi kalpli ama herkesin uzaktan çekinerek yaklaştığı bir insan. Kalbi yumuşacık ama kendine dışardan öyle bir duvar örmüş ki tanımayan çekinir, tanıyan da çok sever. Prensipleri olan, tutucu, tam bir oğlak erkeği. Fikret, karakteri çok sağlam bir insan.

4 kardeşler. Babasını 3 yaşında kaybetmiş. Dedesi Kırca Ali Paşa çok zenginmiş.

Paraya hiçbir zaman ihtiyacı olmadı. Futbolda kazandığı parayı bile takım arkadaşlarının arasında pay ederdi. Futbolu kendi Fenerbahçe sevgisi ve zevki için oynadı. Ama bunun zevki için olduğunu da hiç bir zaman belli etmedi. Sorumluluklarını her zaman bildi. Çünkü bu onun yaşam biçimiydi.

Babamız halen çok yakışıklı. Bu konuda neler söyleyeceksiniz Tanju Hanım?

İstanbul’da en iyi giyinen erkekler arasındaydı. Çok da çapkındır. Bir arkadaşım anlatmıştı. Fikret Karaköy vapurunda lüks mevkide gidermiş. Kaptan anons yaparmış, “Fikret’ in tarafına fazla gitmeyin vapur o tarafa yatıyor” Bütün hanımlar, genç kızlar gemide Fikret’in yanına giderlermiş. Çok hayranı vardı. Herkes “İdolüm” diyordu.

Maçları izlerken siz nasılsınız, Fikret Baba nasıl?

Ben ondan çok heyecanlanıyorum. Giderim Fikret’in ellerine bakarım buz gibi. İçinde yaşıyor her şeyi. Çok fazla kızarsa o zaman tepkisini veriyor. Ben çığlık atıyorum, bağırıyorum. O sakin. Sanki ben futbol oynamışım, o oynamamış.

Geçen sene şampiyonluğu son anda kaçırdığımızda tepkileriniz ne oldu? Fikret Baba ne yaptı?

O Denizli maçı… O maçı hediye ettik, ellerimizle şampiyonluğu verdik. Yani hatırlamak bile istemiyorum. Çok üzüldük hasta gibiydik. Fikret “Top yuvarlaktır her şey olur her türlü ihtimali kabul edeceksin” der. Bu da bir olgunluk herhalde… Heyecanları içinde yaşıyor. Ben o şampiyonluğu kaybedilmiş saymıyorum. Fenerbahçeli olmak ayrıcalık öyle doğduk, öyle gidiyoruz.

Fikret Baba saçları bozulacak diye hiç kafa topu vurmazmış. Siz biliyor muydunuz?

Benim annemle babam maça gidermiş. Babam anneme dermiş ki “Bak Fikret hiç topa kafayla vurmaz onun saçları çok kıymetlidir.” Hakikatten Fikret’in saçları kıymetlidir.

Fikret Baba’ya dönüyoruz. Gerçekten saçlarınız kıymetli miydi?

Öyle derler. Ama Altay maçında bir tane kafayla golüm var. Bir anda attım. (Gülüyor)

Hatırlanmak, hala tanınmak nasıl bir duygu?

Geçen senelerde Amerika’ya gideceğiz. Delta Hava Yolları’na geldik. 550 kişi sıradan geçerek uçağa biniyoruz. Bir görevli selam durarak “Sayın Fikret Kırcan hoş geldiniz” dedi şaşırdım, Türk olsa gerek. Güzel bir duygu hatırlanmak ve en önemlisi iyi izler bırakmak. Çok güzel günler yaşadım, çok önemli insanlarla tanıştım ama beni bugüne kadar en çok etkileyen an Atatürk’le karşılaşmamdı. Moda’ya geldik. 14 yaşındaydım. Atatürk, İngiltere kralıyla motorla yanaştı. Saçımı okşadı. Gözlerine bakamamıştım. En çok gurur duyduğum andı.

Taraftarlara mesajınız var mı?

Bu muhteşem taraftara tek mesajım var: Hepsini çok seviyorum.

Sibel Kurt – Fenerbahçe Resmî Dergisi Röportajı

16 Aralık 2023
Dayak

Madem gündemde dayak hadisesi var, biz de bu konu eskiden nasıl ele alınmış diye bakalım istedik ve Burhan Felek merhumun aşağıdaki yazısına denk geldik…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Dayak

Bir bakıma dayak anlaşılamamış konulardandır. Dilimizde dayağın lehine söylenmiş lakırdıların basında:

– Dayak Cennetten çıkmadır! derler.

Ama buna karşı:

– İyi bir şey olsa Cennette kalırdı! diyenler de vardır.

Neyleyelim ki: dayak bugün için ne kadar gözden veya iltifattan düşmüş olsa da tarihimizde, hem de yakın tarihimizde Ceza Kanunu hükümleri arasında bile vardır. Hatta dayak hakkında “Hadd-i Şer’i”‘ tayin olunmuştu. Hadd-i Şer’i demek, dayak hususunda şeriatın tayin ettiği şekil ve miktardır. O sebepledir ki, Şer’i Mahkeme duvarlarında falaka denilen dayak avadanlığı asılı dururdu. Bunun, ceza ve ezanın insanlığa hakaret olduğuna inanan cezacılar ve ezacılar, dayağı kanun sınırlarının dışına attılar.

Hâlbuki sıbyan mekteplerinde başlayan dayak bir te’dip ve terbiye vasıtası olarak asırlarca insanları ve o arada bizleri adam etmiştir. Rüştiye mektebinde merhum mektep müdürü Halil Rüştü Beyden “Cennet oda” tesmiye edilen güzel halılarla döşenmiş, küçük falaka odasında kaç defa dayak yemiştim.

Biz dayağı aforoz ededuralım, yakın zamana kadar İngiliz kolejlerinde dayak, hem de meydan dayağı mevcuttu. Daha yirmi sene evveline kadar vardı. Son zamanlarda İngilizlerin birçok faydalı şeyleri, o meyanda paraları, huzurları, sükûnetleri zaafa uğradı. Buna bakarak, acaba dayağı kaldırdılar mı diye şüpheye düştüm.

Diyecek odur ki, insanlar dayak atmayı da, yemeyi de… Ve özellikle dayak atmayı ayıplar arasına sokmuşlardır.

Onun içindir ki, geçenlerde İspanya’nın dünya çapında meşhur “Real Madrid” takımı, Madrid’teki 110 bin kişilik meşhur dev stadında Almanya’nın Bayern München takımıyla Şampiyon Kulüpler Kupası maçını oynarken, hakemi ve Alman oyuncularını dövünce herkes ayıpladı. Ama az sonra, arkasından ayıpladığımız, bizim de başımıza geldi. Dolmabahçe Stadı’nda bir Galatasaray maçında taraftarlar hakemi dövdüler, karakolluk oldular. Ben sıkıldım. Yani bu, bence davacıların, yargıcı dövmesi gibi bir şey oldu…

Nazım geçen birine:

– Ayol ayıp değil mi? Hâlâ hakkımızı dayakla mı elde etmeye çalışacağız? deyince:

– Ama abi! Biz senin söylediklerini çocuklara söylediğimiz zaman:

– Parlâmentoyu görmüyor musun Hoca? Parlâmenterler birbirlerini, hem de Millet Meclisinde nasıl dövüyorlar? Dayak şimdi eskisi kadar itibarsız değil… deyiverdiler.

Bu bir alegorik hikâyedir. Gerçek şudur ki, dayak parlâmentoya girmiştir. Küfür yazmak ise eskiden beri mevcut idi. İnsanları ve milleti nizama sokacak kimselerin, kendi aralarında münasebetlerin nizamını bozmalarına şaşmamak ve sahalarda birbirini döven çocuklarımızı fazla ayıplamamak, hatta vekillerinin izinde gitmiş olmak dolayısıyla mazur görmemek elden gelmiyor.

İşlerin içyüzünü anlayacak çağda yetiştiğimiz İkinci Meşrutiyet devrinde de parlâmento pek rahat değildi. Siyasi mücadelede daha ziyade silâhların konuştuğu o devirde, parlâmentoda bir defa dayak hâdisesi olmuştu. Serez mebusu Şeref Bey, Berat mebusu İsmail Kemal Bey’e bir tokat atmıştı. Tokadı yedikten sonra İsmail Kemal Bey bir daha Meclis’e gelmedi, Arnavutluk’a gitti ve Arnavutluk isyanı patladı.

Bu ve buna benzer hikâyeleri yazmamın sebebi okuyup, alabilirseniz, hisse almanızdır. Bir parlâmentoda dayak geçer akçe olunca, o memlekette eli ayağı tutanın, kendinden zayıfını dövmesine mâni olamazsınız. Ne var ki, dünyada “hak” diye bir şey varsa ve bunu elde etmek için mücadele etmek gerekiyorsa, bunun en fena ve geçersiz vasıtası dayaktır. Biri ötekini dövmekle ne haklı olur, ne güçlü olur. Sadece suçlu ve kusurlu olur. Ama bunu belki yüzüne karşı kimse söylemez.

Dedim ya! Dayak hâlâ değeri münakaşa konusu bir maddedir. İyi midir, kötü müdür, lüzumlu mudur, değil midir? Bir türlü karar verememişizdir. Bir taraftan polisin suçluyu dövmesine karşı kanunlar koyanlar, öte taraftan birbirlerini döverler ki, dayak hepimizin hafızasında cennetten çıkma bir terbiye vasıtası olarak uyumaktadır. Onun için Ziya Paşa bile:

“Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir

Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir.” demiş, elhak doğru söylemiştir.

Burhan Felek | Milliyet Gazetesi – 15 Nisan 1976

14 Aralık 2023
Can Bartu Hazinesi

Çok uzun zamandır bir “Can Bartu Kitabı” için çalışmaya çalışıyoruz fakat, gaile-i hayat, bihakkın bir proje için gereken zamanın ayrılması mümkün olmadı… Bununla beraber, bu müthiş ismin fotoğraf arşivi yani (tabiri caizse) “Can Bartu Hazinesi” için de bir şey düşünmek gerekiyordu.

Sevgili eşi Güler Bartu Hanımefendinin teveccühü sayesinde tamamını dijital hale getirdiğimiz fotoğrafları Fenerbahçe ve Türk spor tarihi ile buluşturmak yerinde olacaktı. Merhum Can Bartu’nun ruhu şâd olsun. Saygıdeğer Güler Bartu’ya, kelimenin tam anlamıyla, sonsuz teşekkürlerimizle…

Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu

Can Bartu: 1936’da İstanbul’da doğdu. Futbola Fenerbahçe’de başladı. 1961’de profesyonel kadroda iken, antrenör Szekely’nin aracılığıyla, İtalya’nın Lazio kulübüne gitti ve bu transferden Fenerbahçe Kulübü 17 bin dolar aldı. İtalya’da 6 yıl futbol oynayan Can, 1967’de tekrar Fenerbahçe’ye dönmüş ve 1970 Temmuz’unda futbolu bırakmıştır. Fenerbahçe’de 330 maç yapıp 162 gol atan Can, 28 kez yer aldığı ve 5 gol attığı milli takımın da 6 kez kaptanlığını yapmıştır. Basketbolda da millidir. (Rüştü Dağlaroğlu | 1907-1987 Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi)

13 Aralık 2023